ဝီခီပီးဒီးယား

နီကယ်

နီကယ် (အဉ်းဂလစ်ဆျ်- Nickel) ယို ထွာ သတ္တုရောင်ႏဗွာ ဆှော့ꩻ၊ ထှို့ꩻထွာအီ ထာꩻဖြွီꩻဒါႏ၊ လဲင်းအီထာꩻဒါႏသှူ။ ဝွေꩻယို ထွာ ပသီႏသတ္တုခှိုꩻကိုတဗာႏ၊ အရောင်ႏက ဗေက်မွေး။ ထာꩻလျားတွမ်ႏ တျာႏ တွီကာႏအီဒါႏဖြှီးဖြောဝ်း။ နီကယ်ယို အမာꩻဒါႏ ဒြတ်ခြောန်းရုင်ႏရေင် အာဗာႏတန်။ နီကယ် ကဉ်းအာအာနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏ အရောင်ႏတသောမ်ႏ တောဝ်းလဲ့ အရောင်ႏတသဉ်သှူ။ နီကယ်ယို အခြီယှိုးယွဒါႏ အဲက်သစ် အာႏပနဲန်ႏကို၊ ကွဲးတှော့ꩻ နုဲက်ထရစ် အဲက်သစ်ကိုနောဝ်ꩻ အမာꩻဓာတ် ဗွန်ပီ ပသီႏ။ နီကယ်ယာႏဟောဝ်နောဝ်ꩻ အစုပ်ꩻထူႏခါꩻဒါႏ ဟုဲက်ဒရိုစဲန် ဝွေꩻနမ်းလောင်း။ နီကယ်ယို အဓိက မာꩻအီအာ ကမာꩻ သတ္တုခြှောန်း (alloy) ကို။ နီကယ်သတ္တုခြောန်းဖုံႏယို ဖဖြယ်ꩻနှောင်ꩻ ဆှော့ꩻတဉ်ႏအာႏ၊ ထှို့ꩻငင်ႏအာႏ၊ ရဲးကမ်းထာꩻတှိုတ်ပှေါတ်အားဖုံႏရာလောင်းသှူ။

နီကယ်,  28Ni
A pitted and lumpy piece of nickel, with the top surface cut flat
ကအောဝ်ႏလုဲင်ႏဒါႏ ဂုဏ်သတ္တိဖုံႏ
အမဉ်ꩻ၊ သင်္ကေတနီကယ်, Ni
အငေါဝ်းထန်ႏ/ˈnɪkəl/
NIK -əl
အယောင်ꩻlustrous, metallic, and silver with a gold tinge
ဒြတ်စင် အထဲ့ရော့ꩻ ထာꩻရှောင်ကို နီကယ်
Element 1: Hydrogen (H), Other non-metal
Element 2: Helium (He), Noble gas
Element 3: Lithium (Li), Alkali metal
Element 4: Beryllium (Be), Alkaline earth metal
Element 5: Boron (B), Metalloid
Element 6: Carbon (C), Other non-metal
Element 7: Nitrogen (N), Other non-metal
Element 8: Oxygen (O), Other non-metal
Element 9: Fluorine (F), Halogen
Element 10: Neon (Ne), Noble gas
Element 11: Sodium (Na), Alkali metal
Element 12: Magnesium (Mg), Alkaline earth metal
Element 13: Aluminium (Al), Other metal
Element 14: Silicon (Si), Metalloid
Element 15: Phosphorus (P), Other non-metal
Element 16: Sulfur (S), Other non-metal
Element 17: Chlorine (Cl), Halogen
Element 18: Argon (Ar), Noble gas
Element 19: Potassium (K), Alkali metal
Element 20: Calcium (Ca), Alkaline earth metal
Element 21: Scandium (Sc), Transition metal
Element 22: Titanium (Ti), Transition metal
Element 23: Vanadium (V), Transition metal
Element 24: Chromium (Cr), Transition metal
Element 25: Manganese (Mn), Transition metal
Element 26: Iron (Fe), Transition metal
Element 27: Cobalt (Co), Transition metal
Element 28: Nickel (Ni), Transition metal
Element 29: Copper (Cu), Transition metal
Element 30: Zinc (Zn), Transition metal
Element 31: Gallium (Ga), Other metal
Element 32: Germanium (Ge), Metalloid
Element 33: Arsenic (As), Metalloid
Element 34: Selenium (Se), Other non-metal
Element 35: Bromine (Br), Halogen
Element 36: Krypton (Kr), Noble gas
Element 37: Rubidium (Rb), Alkali metal
Element 38: Strontium (Sr), Alkaline earth metal
Element 39: Yttrium (Y), Transition metal
Element 40: Zirconium (Zr), Transition metal
Element 41: Niobium (Nb), Transition metal
Element 42: Molybdenum (Mo), Transition metal
Element 43: Technetium (Tc), Transition metal
Element 44: Ruthenium (Ru), Transition metal
Element 45: Rhodium (Rh), Transition metal
Element 46: Palladium (Pd), Transition metal
Element 47: Silver (Ag), Transition metal
Element 48: Cadmium (Cd), Transition metal
Element 49: Indium (In), Other metal
Element 50: Tin (Sn), Other metal
Element 51: Antimony (Sb), Metalloid
Element 52: Tellurium (Te), Metalloid
Element 53: Iodine (I), Halogen
Element 54: Xenon (Xe), Noble gas
Element 55: Caesium (Cs), Alkali metal
Element 56: Barium (Ba), Alkaline earth metal
Element 57: Lanthanum (La), Lanthanoid
Element 58: Cerium (Ce), Lanthanoid
Element 59: Praseodymium (Pr), Lanthanoid
Element 60: Neodymium (Nd), Lanthanoid
Element 61: Promethium (Pm), Lanthanoid
Element 62: Samarium (Sm), Lanthanoid
Element 63: Europium (Eu), Lanthanoid
Element 64: Gadolinium (Gd), Lanthanoid
Element 65: Terbium (Tb), Lanthanoid
Element 66: Dysprosium (Dy), Lanthanoid
Element 67: Holmium (Ho), Lanthanoid
Element 68: Erbium (Er), Lanthanoid
Element 69: Thulium (Tm), Lanthanoid
Element 70: Ytterbium (Yb), Lanthanoid
Element 71: Lutetium (Lu), Lanthanoid
Element 72: Hafnium (Hf), Transition metal
Element 73: Tantalum (Ta), Transition metal
Element 74: Tungsten (W), Transition metal
Element 75: Rhenium (Re), Transition metal
Element 76: Osmium (Os), Transition metal
Element 77: Iridium (Ir), Transition metal
Element 78: Platinum (Pt), Transition metal
Element 79: Gold (Au), Transition metal
Element 80: Mercury (Hg), Transition metal
Element 81: Thallium (Tl), Other metal
Element 82: Lead (Pb), Other metal
Element 83: Bismuth (Bi), Other metal
Element 84: Polonium (Po), Metalloid
Element 85: Astatine (At), Halogen
Element 86: Radon (Rn), Noble gas
Element 87: Francium (Fr), Alkali metal
Element 88: Radium (Ra), Alkaline earth metal
Element 89: Actinium (Ac), Actinoid
Element 90: Thorium (Th), Actinoid
Element 91: Protactinium (Pa), Actinoid
Element 92: Uranium (U), Actinoid
Element 93: Neptunium (Np), Actinoid
Element 94: Plutonium (Pu), Actinoid
Element 95: Americium (Am), Actinoid
Element 96: Curium (Cm), Actinoid
Element 97: Berkelium (Bk), Actinoid
Element 98: Californium (Cf), Actinoid
Element 99: Einsteinium (Es), Actinoid
Element 100: Fermium (Fm), Actinoid
Element 101: Mendelevium (Md), Actinoid
Element 102: Nobelium (No), Actinoid
Element 103: Lawrencium (Lr), Actinoid
Element 104: Rutherfordium (Rf), Transition metal
Element 105: Dubnium (Db), Transition metal
Element 106: Seaborgium (Sg), Transition metal
Element 107: Bohrium (Bh), Transition metal
Element 108: Hassium (Hs), Transition metal
Element 109: Meitnerium (Mt), Transition metal
Element 110: Darmstadtium (Ds), Transition metal
Element 111: Roentgenium (Rg), Transition metal
Element 112: Copernicium (Cn), Transition metal
Element 113: Ununtrium (Uut)
Element 114: Ununquadium (Uuq)
Element 115: Ununpentium (Uup)
Element 116: Ununhexium (Uuh)
Element 117: Ununseptium (Uus)
Element 118: Ununoctium (Uuo)
 –
↑
Ni
↓
Pd
ကိုဘော့ ← နီကယ် → တောင်ꩻတနျာႏ
အဲက်တမ် အမုဲင်ရဲန်ႏ (Z)28
အဗူႏ၊ ဘလော့group 10
အထဲ့ရော့ꩻ ထာꩻရွောင်period  4
ဒြပ်စင် ကဏ္ဍ  transition metal
အှောန်ႏထော့ခါꩻ အဲက်တမ်မေက် အထှူႏခေန်ႏ (±) (Ar)58.6934(4)[၁]
အီလဲက္ထရွန် ကဖျင်ထာꩻ[Ar] 3d8 4s2 or [Ar] 3d9 4s1
အပီတထွိုင်ကို ကပါဒါႏ အီလဲက္ထရွန်2, 8, 16, 2 or 2, 8, 17, 1
ပှိုင်းဝှို့တုမ်ႏ ယောင်ꩻဖဲ့ဂုဏ်သတ္တိဖုံႏ
ဖေ့စ်အခြုံးအတူႏ
အခြုံးခြီအီအလျား1728 K ​(1455 °C, ​2651 °F)
အထီဗို့ꩻအီအလျား3003 K ​(2730 °C, ​4946 °F)
အနဲန်းအတဉ်ႏ (အခန်ꩻအလျား ၊ လမ်းဟောင်းကိုအလျား)8.908 g/cm3
7.81 g/cm3
ဖျှူးဆဉ်းအလျား17.48 kJ/mol
အတအှိုထန်ႏအလျား379 kJ/mol
မိုလာ အလျားအာႏရဲင်ꩻ26.07 J/(mol·K)
အတအှိုထီတေက်ꩻအာႏ
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k
at T (K) 1783 1950 2154 2410 2741 3184
အဲက်တမ်မေက်ဂုဏ်ႏဖုံႏ
ထွာအောက်သုဲက် (အောက်သုဲက်ဒေးဆဉ်း) အထျꩻအအုံ4,[၂] 3, 2, 1,[၃] −1, −2 ​(a mildly base oxide)
ဓာတ်ငင်ႏအီလက်ထရွန် Pauling scale: 1.91
အာႏတောင်ႏတာႏမာꩻထွာအုဲင်းယွန်း1st: 737.1 kJ/mol
2nd: 1753.0 kJ/mol
3rd: 3395 kJ/mol
(more)
အဲက်တမ်မေက် ဒွါႏအကဲန်တကှို့ꩻempirical: 124 pm
ကိုဗေးလဲန့်ဒွါႏအကဲန်တကှို့ꩻ 124±4 pm
ဗန်ဒါဝေါ့သ် ဒွါႏအကဲန်တကှို့ꩻ163 pm
Miscellanea
ကမာꩻထွာခါꩻထာꩻကြုံး ​face-centered cubic (fcc)
Face-centered cubic crystal structure for နီကယ်
အသံ၏အမြန်နှုန်း ပသီႏကှို့ꩻ ဗှိုဗှို4900 m/s (at r.t.)
အလျားမာꩻတခြက်ထာꩻ13.4 µm/(m·K) (at 25 °C)
အလျားတွီကာႏထာꩻ90.9 W/(m·K)
တျာႏရဲးကမ်းထာꩻ69.3 nΩ·m (at 20 °C)
ပသီႏထှို့ꩻဓာတ်ferromagnetism
Young's modulus200 GPa
Shear modulus76 GPa
Bulk modulus180 GPa
ပွုဲင်သွန် အဗျင်ႏ- ပွိုင်စွန် အချိုး0.31
Mohs hardness4.0
Vickers hardness638 MPa
Brinell hardness667–1600 MPa
CAS Number7440-02-0
ထွာလှောန်ခြောင်ꩻ
ကထုမ်ႏမော့ꩻ ယင်း ဖဖြှဲ့ꩻထန်ႏ အရီးသွတ်ꩻလဲင်ႏAxel Fredrik Cronstedt (၁၇၅၁)
အစှူဖြှိုးသွတ်ꩻ နီကယ်သီး အုဲင်သိုတုပ်ဖုံႏ
iso NA သက်တန်ꩻတာကွို့ꩻ DM DE

( MeV)

DP
58Ni 68.077% is stable with 30 neutrons
59Ni trace 7.6×104 y ε 0.0506 59Co
60Ni 26.223% is stable with 32 neutrons
61Ni 1.140% is stable with 33 neutrons
62Ni 3.635% is stable with 34 neutrons
63Ni syn 100 y β− 0.0669 63Cu
64Ni 0.926% is stable with 36 neutrons
ဝီကီဒေတာကို |
| အုံနောင်

မာꩻအီ

မွဉ်းဖျင်

ကမ္ဘာႏဟမ်ႏ အခေါဝ်တှို့ꩻသား ကမာꩻအီ နီကယ် ၆၅% နောဝ်ꩻ မာꩻအီ ပသီႏမဏိတာႏ၊ ပါငီꩻဆေ့ꩻအာနောဝ်ꩻ ထွာဒါႏ ပဉ်စားစားသှူ။ မာꩻအီအာနောဝ်ꩻ အဓိက ထွာ ခရိုမီယမ် ၂၈% တွမ်ႏ နီကယ် ၈% ကခြောန်းခါꩻဒါႏ ပသီႏမဏိ နောဝ်ꩻသှူ။ နီကယ်လို့လို့ကို ၁၁% ရပ်နောဝ်ꩻ မာꩻအီသတ္တုခြောန်းတဲဝါး။ နီကယ် ၂၃% နောဝ်ꩻ မာꩻအီ ဘဲတ္ထရီ သော့ꩻချာအအာႏလꩻဖုံႏ၊ ထာꩻခြိုꩻမာꩻငီꩻဓာတ် (အဉ်းဂလစ်ဆျ်- Catalysis) ဖုံႏ၊ ထေမာꩻ ဓာတ်ထာꩻခြိုꩻလောင်းလင် တွမ်ႏ ထာꩻခြိုꩻ တောင်ꩻတနျာႏ ကြူခါꩻဖုံႏ၊ ပလိတ်တပျာႏဖုံႏ နောဝ်ꩻသှူ။ နီကယ်ယို အဓိက မာꩻအီနှောင်ꩻ မေႏဝုဲင်ယာဖြွီꩻဖုံႏ။ နီကယ်ယို အလျားဗာႏသန်ပသာႏလဲ့ ရဲးခါꩻနှောင်ꩻ ထာꩻတှိုတ်ပှေါတ် အမ်ႏကုဲင်ထိုꩻထာꩻဖုံႏသှူ။ နောဝ်ꩻမꩻ ဝွေꩻယို မာꩻအီဝင်ꩻ ဓာတ်တအှို တာဘုဲင်ဖုံႏ တွမ်ႏ ရော့ကဲတ် အဲန်စဉ် (rocket engine) ကိုဖုံႏ။ မိုနယ် သတ္တုခြောန်း(Monel =70% Ni + 30% Cu) ယို ဆော့ꩻတဉ်ႏထှူမကာႏ ရဲးကမ်းနှောင်ꩻပါနေးက ထီဆုမ် တနှိုင် ပင်ႏလယ်ႏထီ တှိုတ်အမ်ႏကုဲင်ထာꩻ။ ထာꩻနောဝ်ꩻနဝ်ꩻ မာꩻအီဝင်ꩻ ဖြီ၊ သင်္ဘောꩻသီး ထာꩻဝေတ်ꩻ ပန်ကာကြဲင်ႏဖုံႏ၊ မာꩻထီ အွꩻဒါႏ စက်ခင်ႏလမ်းကို စက်ခြိုင်း ပန်ကာကြဲင်ႏဖုံႏ နောဝ်ꩻသှူ။

ကမော့ꩻလꩻဒါႏ အထျꩻအသောင်

မွဉ်းဖျင်
 
ဒတ်ဆျ်ရှောန်ယွဲးခူꩻဖုံႏယိုနောဝ်ꩻ မာꩻခါꩻတွမ်ႏ နီကယ်။

ကမ္ဘာႏဟမ်ႏ အကိုသွတ်ꩻတထှိုင်ကို ကအောဝ်ႏဒါႏ လုံးထီလျားဖုံႏအကိုနောဝ်ꩻ နီကယ် အောဝ်ႏပါသော့ꩻ ၁၀%။ နောဝ်ꩻမꩻ နီကယ်ကဉ်းအာအာယို ထေထန်ႏလꩻတောဝ်းသှူ။ ဝင်ꩻရမ်ꩻခါꩻ နီကယ် တန်ခြောန်း ၈ ဘီလီယံ (tons) ကိုရပ် အောဝ်ႏခြီသော့ꩻ လုံးထီလျား နောဝ်ꩻစားကိုသှူ။ အော်ဂဲန်းနေက် ထာꩻခြိုꩻဖုံႏယို စုပ်ꩻထူႏခါꩻဒါႏ သတ္တုဖုံႏရာ။ နောဝ်ꩻမꩻ ဘူမိမေႏသွာႏ (မန်း- ကျောက်မီးသွေး) တွမ်ႏ ဘူမိထီသေင် (မန်း- ရေနံ) ဖုံႏကိုယို သတ္တုပမာဏ အောဝ်ႏပါအာအေားတန်။ ဟမ်ႏဗဲ့ꩻကို နီကယ်နောဝ်ꩻ အောဝ်ႏပါ ၀.၂ PPM (Part Per Million) သှူ။ ဟမ်ႏဗော့ꩻ တွမ်ႏ ဟမ်ႏသုဲင်ꩻယာႏ ယဟန်ႏကိုနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏပါဒါႏ ၄၅၀ PPM ။ ပါငီꩻ ပျမ်းမျနေး ဟမ်ႏဗဲ့ꩻကို ၂၀ PPM သှူ။ ဗာႏခူꩻ ယဟန်ႏကိုနောဝ်ꩻ မော့ꩻ နီကယ်၊ ဗာႏခူꩻနောဝ်ꩻစားကို နီကယ်ယို ထွာ အဲန်တောင်းထှူတောဝ်း အဲန်သုဲင်းဖုံႏ (မန်း- မရှိမဖြစ် အင်ဇိုင်းများ) သှူ။ နေင်းသဲင်ကိုယိုကဲႏကဲႏ နီကယ် ပမာဏအောဝ်ႏပါ ၇.၆ mg/kg သှူ။ နီကယ် တွမ်ႏ ဆာလဖာ မဉ်ႏခြောန်းဝင်ꩻနောဝ်ꩻ ထွာ နီကယ် ကလဲန့်သ် Nickel glance= NiAsS) သတ္တုသှူ။ ပသီႏ ကထေခါꩻလဲန်း နီကယ် ကဉ်းအာအာနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဝင်ꩻ အုဲင်းရွန်း နီကယ် သာလ်ဖုဲက်။ နီကယ်ယို မော့ꩻလꩻ ရတ်ဆျား၊ ဩသတေးလျ၊ နယူးကလီဒိုးနီး ယား၊ ဇျူးဘား၊ ကနေဒါ တွမ်ႏ အာဖရိကခမ်းနောဝ်ကို။ တနေင်ႏနေင်ႏ ထေထန်ႏလꩻ နီကယ် တန် ၅၀၀ လှို။ မဉ်ႏထေ ပီနုဲင်းနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ အီးထေလꩻအီယင်း အနေင်ႏ ၅၀ ကိုရပ် အောဝ်ႏရမ်ꩻခါꩻဝင်ꩻ နုဲင်းနောဝ်ꩻသှူ။

ထူႏတောမ်

မွဉ်းဖျင်
  1. ↑ Standard Atomic Weights 2013. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights
  2. ↑ "A Stable Tetraalkyl Complex of Nickel(IV)" (2009). Angewandte Chemie International Edition 48 (2). doi:10.1002/anie.200804435. 
  3. ↑ "A Dinuclear Nickel(I) Dinitrogen Complex and its Reduction in Single-Electron Steps" (2009). Angewandte Chemie International Edition 48 (18). doi:10.1002/anie.200805862. 
ထူႏ "https://blk.wikipedia.org/w/index.php?title=နီကယ်&oldid=23698" ကို