နျူတန်
သာ အုဲက်သဲတ် နျူတန် (အိန်းကလေတ်: Sir Isaac Newton) (၁၆၄၃ ဇန်နဝါရီလာ ၄ - ၁၇၂၇ မတ်လာ ၃၁) နဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ အိန်းကလေတ်လိုꩻမျိုꩻ ရူပဗေဒပညာသျင်ႏ၊ သင်္ချာပညာႏသျင်ႏ၊ နက္ခတ္တဗေဒပညာႏ၊ ထာꩻယူႏထာꩻတွေꩻပညာႏသျင်ႏ၊ အဂ္ဂိရတ်(ဖို့ꩻဒြပ်ဓာတ်လွုံꩻ)ပညာႏသျင်ႏ၊ တီအိုလော်စီပညာႏသား တဖြာꩻဒျာႏတဲင် ကမ္ဘာႏသမဲင်ꩻကို အဩဇာႏဒို့ꩻတခြို့ꩻနွောင်ꩻ တန်အာမွေးအကျောင်ꩻ ခမ်းသားလိုꩻအာသီး အဝ်ႏသေယူႏရမ်ꩻခါꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။[၅] နျူတန်နဝ်ꩻ ခရစ်နေင်ႏ ၁၆၈၇ ဗာႏကို ထေနယ်လွေꩻ ကပွိုးကဆဲင်ႏဒါႏတောမ်ႏ ကမ္ဘာႏဟံႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏ နိယာမဖုံႏသွူ။ ဝွေꩻကခွုမ်မာꩻရုဲင်ꩻတသွိုးဒါႏ ဒြပ်ထွို့ꩻငင်ႏအာႏ(gravity)ဆဲင်ႏရာꩻ နျူတန်နိယာမ သိုမ်ဗာႏနဝ်ꩻ နေင်ႏပေါင်ꩻသိုမ်ရျာꩻလွိုအကို အဝ်ႏတွိုႏခြောင်ꩻအကျိုꩻအဝ်ႏအီ ရူပဗေဒအလောင်းကရိုꩻနဝ်ꩻ ရိုꩻလꩻဒျာႏသွူ။
| သာ အုဲက်သဲတ် နျူတန် Sir Isaac Newton | |
|---|---|
 သက် ၄၆ နေင်ႏကျာꩻ အုဲက်သဲတ် နျူတန် (၁၆၈၉) | |
| လွူးဖွာꩻ | 25 December 1642 [NS: ၄ ဇန်နဝါရီ၊ ၁၆၄၃] ဝူးစတော့ပီ၊ လင်ကွန်ရှိုင်းယား၊ အိင်ဂလန် |
| သီမား | 20 March 1726/7 (aged 84) [OS: ၂၀ မတ်၊ ၁၇၂၆ NS: ၃၁ မတ်၊ ၁၇၂၇] ကိန်ဆန်တန်၊ မဲလ်ဒယ်ဆပ်၊ အိင်ဂလန်ခမ်းထီ |
| သီမားခင်ႏလမ်း | Westminster Abbey |
| အုံအဝ်ႏခင်ႏလမ်း |  အိန်းကလန် |
| လိုꩻခွိုꩻ | အိန်းကလေတ် |
| နယ်ႏပယ်ႏ | |
| အစွိုꩻဗူႏခင်ႏလမ်း |
|
| မိခင်ကျောင်ꩻ | ထရီနတီကေားလေက်၊ ကိန်းဘရစ်ချ် |
| ကြီးကြပ်သူများ | |
| တပည့်ကျော်များ |
|
| မိဉ်ꩻတန်ကျောႏအီ |
|
| ဩဇာႏဒို့ꩻတခြို့ဝွေꩻသား |
|
| ခံႏဗာႏဝွေꩻဩဇာႏဒို့ꩻတခြို့သား |
|
| တင်ႏသျာꩻမိဉ်ꩻတန် ဆုꩻတံႏဆိတ်ဖုံႏ |
|
စူမုဲင်  | |
နျူတန်နဝ်ꩻ ထွာ ကထွင်ႏဒါႏ ထွားညာꩻအီထာꩻကလꩻဒါႏ တယ်လီသကိုပ်မန်ႏပြောင်ꩻသား ပထမအရီးသွတ်ꩻ တဖြာꩻဒျာႏနေနေသွူ။[၆] ခင်ႏမွဉ်အခေႏခံႏသွူ အရောင်ႏဗွာ ထာꩻလေရောင်ႏဖုံႏ ကကာႏဖျတ် သိုမ်စဲင်ႏမန်ႏခြုံး(သုံးမြှောင့်ဖန်တုံး)ကျာꩻ တဖဲ့ꩻကို ကထန်ႏလွဉ်ဒါႏ အရောင်ႏ(၇)မျိုꩻတဲင် ထေပြန်ႏနယ်လွေꩻပါ အရောင်ႏတီအိုရီနဝ်ꩻသွူ။ ဝွေꩻနဝ်ꩻ တဲမ်းခါꩻ ခွꩻဆွော့ꩻ(အေးခဲခြင်း) နိယာမ တကာႏတဝ်း အဝ်ႏလွူꩻထွားပါက အငဝ်း အလွေꩻအာႏ (အသံ၏ အရှိန်နှုန်း) နဝ်ꩻသွူ။
အာႏကွိုꩻ မွဉ်းဖျင်
- ↑ Feingold, Mordechai. Barrow, Isaac (1630–1677), Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, September 2004; online edn, May 2007. Retrieved 24 February 2009; explained further in Mordechai Feingold's "Newton, Leibniz, and Barrow Too: An Attempt at a Reinterpretation" in Isis, Vol. 84, No. 2 (June 1993), pp. 310–338.
- ↑ "Newton, Isaac" in the Dictionary of Scientific Biography, n.4.
- ↑ Stokes၊ Mitch (2010)။ Isaac Newton။ Thomas Nelson။ p. 97။ ISBN 1-59555-303-7။
- ↑ Fellows of the Royal Society။ Royal Society။ 2015-03-16 ကို ဒင်ႏထွူလဲဉ်း မူရင်းမော်ကွန်း။
- ↑ Religion of History's 100 Most Influential People။ 1 January 2012 ကို ဒင်ႏထွူလဲဉ်း မူရင်းမော်ကွန်း။ 23 November 2009 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။
- ↑ The Early Period (1608–1672)။ James R. Graham's Home Page။ 2009-02-03 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။[လိဉ့်သီ]