ပိုလ်ႏချုတ်အောင်သန်း
ပိုလ်ႏချုတ်အောင်သန်း (မန်း: ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း) (အဲင်းကလေတ်: General Aung San)နဝ်ꩻ မျန်မာခမ်းထီ(မန်းခမ်း)ကို ထွာဒျာႏ လွစ်တခြင်ရေꩻဖါဗွေႏ၊ စွိုးခွိုꩻအာႏဇာႏနီႏအွဉ်ငါတန်၊ တောႏလန်ႏရေꩻသား၊ ခွိုꩻရက်ပုဂ္ဂိုလ်ႏ၊ စဲ့ꩻကတူႏချုတ်တဖြာꩻအနေႏ အဝ်ႏအွဉ်ႏထွော့သိမတ်ပျုခါꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ အောင်သန်းနဝ်ꩻ လွူးဖွာꩻဒျာႏ သက္ကရာဇ်နေင်ႏ ၁၂၇၆ ဗာႏ ဒဲဉ်သီႏဆန်ꩻ(၁)နီꩻ၊ ခရိစ်နေင်ႏ ၁၉၁၅ ဗာႏ လာဖေဖော်ဝါရီ(၁၃)နီꩻ မွူးနီꩻစနေႏနီꩻ မွူးရဝ်ခိုႏ နားရီႏ(၄)ဆင်ႏ ခါးလားကဒုံႏခိန်ႏ ဝေင်ꩻနတ်မောက်ကို အမိဉ်ꩻဟဲ့ꩻဖန်ဖေႏ မောင်ထိန်လင်း နဝ်ꩻသွူ။ မွိုးဖါဗွေႏနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ဖါဗွေႏ ခေႏတရာꩻသား ဦးဖာ တောမ်ႏ မွိုးဗွေႏ ကွန်ႏသယ်ႏသား ဒေါ်စု ဒျာႏသွူ။[၁] တဖူးဝေးဝင်ꩻ(၉)ကိုနဝ်ꩻ ထွာအပေႏသွတ်ꩻနဝ်ꩻသွူ။
ပိုလ်ႏချုတ် အောင်သန်း | |
|---|---|
 | |
| ဗိတိသျနန်ꩻထျꩻဝွန်ႏ ငတ်ꩻဖြာꩻကို အမုဆောင်ႏကောင်သီ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ | |
| တာႏဝွန်ႏသက်တန်ꩻ ၂၆ သဲတ်တဉ်ဗာ ၁၉၄၆ – ၁၉ ဇူလိုင် ၁၉၄၇ | |
| လိုꩻလီꩻ | ဆာပေါ်ထွန်း |
| သွုပ်ခံႏသား | ဦးနု (မျန်မာခမ်းထီ ဝွန်ႏတန်ချုတ် အနေႏ) |
| ဖဆပလ ဥက္ကဋ္ဌ | |
| တာႏဝွန်ႏသက်တန်ꩻ ၂၇ မတ် ၁၉၄၅ – ၁၉ ဇူလုဲင် ၁၉၄၇ | |
| လိုꩻလီꩻ | အဝ်ႏတဝ်း |
| သွုပ်ခံႏသား | ဦးနု |
| မျန်မာခမ်းထီ စဲ့ꩻဖဲ့ꩻဝွန်ႏတန် | |
| တာႏဝွန်ႏသက်တန်ꩻ ၁ ဩဂုတ် ၁၉၄၃ – ၂၇ မတ် ၁၉၄၅ | |
| လိုꩻလီꩻ | အဝ်ႏတဝ်း |
| နမ်းရေꩻအချက်အလျက်ဖုံႏ | |
| လွူးဖွာꩻ | ထိန်လင်း ၁၃ ဖေဖော်ဝါရီ၊ ၁၉၁၅ ဝေင်ꩻနတ်မောက်၊ မကွေးတွိုင်ꩻ၊ ဗိတိသျဗားမား |
| သီမား | ဇွန်လုဲင် ၁၉၊ ၁၉၄၇ (အသက် ၃၁) ဝေင်ꩻရန်ႏတကုင်ႏ၊ ဗိတိသျဗားမား။ |
| သီမားဗာႏ အကျောင်ꩻခရာႏ | ခံႏဗာႏဝင်ꩻကျံႏခꩻသီ |
| လို့ꩻသင်ႏဂျိုလ်ႏဒါႏခင်ႏလမ်း | အာႏဇာႏနီႏဗိမာန်ႏ၊ ဝေင်ꩻရန်ႏတကုင်ႏ |
| လိုꩻခွိုꩻ | မျန်မာ |
| ခမ်းထီရေꩻပါတီ |  ဖဆပလ မန်းခမ်းကွန်မျူနစ်ပါတီ |
| လမ်းသား(ဖုံႏ) | ဒေါ်ခင်ကြည် (၁၉၄၂ စက်တဉ်ဗာ ၆) |
| ဖူးဝေးမွိုးဖာ | ဦးဖာ (ဖာဗွေႏ) ဒေါ်စု (မွိုးဗွေႏ) ဘဝင်း (ဝေးတန်) စိန်ဝင်း (လီꩻ/ ဖူးပိုဝေးပို) |
| ပိုဖုံႏ | အောင်ဆန်းဦး အောင်ဆန်းလင်း အောင်ဆန်းစုကြည် |
| ကျောင်ꩻလီꩻ | ရန်ႏတကုင်ႏတက္ကသိုလ်ႏ ရေနံချောင်း အရန်းထိုကျောင်ꩻ |
| ထာꩻမာꩻ | ခမ်းထီရေꩻသား၊ ပိုလ်ႏချုတ် |
| ကိုꩻကွဲႏဘာႏသာႏ | ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ |
| စူမုဲင် |  |
| ထေင်းထံႏစဲ့ꩻထာꩻမာꩻ | |
| သစ္စာခံႏခမ်းထီ | မန်းစွိုးခွိုꩻတပ်မတောႏ လွိုဆန်ဖဲက်သစ် ခမ်းသားလွစ်တခြင်ရေꩻ အစွိုꩻချုတ် မန်းခမ်းကွန်မျူနစ်ပါတီ |
| အရာႏ | ပိုလ်ႏချုတ် (နဝ်ꩻခါခိန်ႏ စဲ့ꩻတပ်မတောႏကို ထွာအရာႏအတန်သွတ်ꩻ) |
အမိဉ်ꩻဖုံႏ
မွဉ်းဖျင်ပိုလ်ႏချုတ်အောင်သန်း ဇာတာႏကို ကပါဒါႏမိဉ်ꩻနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဖန်ခါꩻဒျာႏ "မောင်ထိန်လင်း" နဝ်ꩻသွူ။ ဖေႏကလွောက်ꩻတောမ်ႏ အဝေးတန် အောင်းတန်းတဲင် မွိုးဖါသီးနဝ်ꩻ ပြောင်ꩻဟဲ့ꩻဖန်လွေꩻလုဲင်ႏ "အောင်သန်း" နဝ်ꩻသွူ။ ထွိုင်ႏနွို့လွေꩻ တို့ဗမာအစည်းအရုံး ကိုနဝ်ꩻ ထွာလုဲင်ႏ "သခင်အောင်ဆန်း" သွူ။ သခင်အောင်သန်း မိဉ်ꩻခယ်ႏနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ "ထန်လုရှို(တန်လုရှောင်)"(Tan Lu Shaung)တဲင် မိဉ်ꩻဂျပန်နဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ "အိုမိုဒါမွန်းစိ"(Omoda Monji (面田紋次) သွူ။ ထွိုင်ႏတွိုႏ ထုဲင်ꩻခမ်း ဝေင်ꩻဗန်ကောက်ကို ကအဝ်ႏဒါႏ ရဲဘော်သုံးကျိတ်စွိုꩻ ခံႏထူႏပိုလ်ႏအမိဉ်ꩻတဲင် ထွာလွေꩻလုဲင်ႏ "ပိုလ်ႏတေဇ" နဝ်ꩻသွူ။ ထွိုင်ႏခွုမ်မာꩻဖေႏ ခမ်းထီတောမ်ႏလိုꩻမျိုꩻတာႏ ခမ်းထီရေꩻထာꩻမာꩻကျာꩻနဝ်ꩻ မိဉ်ꩻထင်ႏသျာꩻလွဉ် "ပိုလ်ႏချုတ်အောင်သန်း" နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ တောႏလန်ႏရေꩻကာႏလကို ကထူႏသုင်ꩻဒါႏ မိဉ်ꩻပလို့ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ "ဦးနောင်ချို၊ မျိုးအောင်" ဖုံႏဒျာႏတဲင် အီႏသွုပ်ဆွိုက် တောမ်ႏထောက်လှမ်းရေꩻ ပိုလ်ႏနေဝင်းနဝ်ꩻ ထူႏသုင်ꩻမိဉ်ꩻပလို့ꩻ "ကိုစက်ဖေ" ဒျာႏသွူ။ ထွူတကာႏတဝ်း အရိုင်း၊ ငမိုး စတဲင် သွꩻပေႏဖုံႏ ကဟဲ့ꩻဖန်ဒါႏ မိဉ်ꩻလွင်ꩻမိဉ်ꩻလင်ဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏနဝ်ꩻသွူ။
ဖဝပေႏခါ
မွဉ်းဖျင်အောင်သန်းပေးခါႏ ဖူးဝေးရင်ꩻ ဝင်ꩻ(၆)အကို(မိဉ်ႏတွက်ပါ ကကုဲင်ထိုꩻပေႏပေႏခိန်ႏနဝ်ꩻ ဖူးဝေးအဝ်ႏဝင်ꩻ ၉) ထွာအပေႏသွတ်ꩻဖြာꩻနဝ်ꩻသွူ။ အဝေးတန်ဝင်ꩻသိုမ်ဖုံႏနဝ်ꩻ ထင်ႏလွေꩻဒျာႏကျောင်း တယ်ႏပေႏပေႏခိန်ႏကာႏသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ အောင်သန်းနဝ်ꩻ ခိန်ႏထင်ႏကျောင်ꩻကျာꩻ မွိုးဗွေႏမိဉ်ႏထင်ႏလွဉ်ꩻမꩻ ဝွေꩻလဲ့အီႏထင်ႏ ရိုꩻနဝ်ꩻတွော့ꩻ အုဲင်ႏထင်ႏတဝ်းကျောင်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻမꩻ အောင်ဆန်းနဝ်ꩻ သက်ထွိုင်ႏလꩻ(၈)နေင်ႏမꩻ ကွဲးထင်ႏလွေꩻစ ကျောင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ အောင်ဆန်း အရီးသွတ်ꩻကထင်ႏဒါႏကျောင်ꩻနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ဗွေႏသောဘိတ ဗွေႏဗိုန်ကျောင်ꩻ ဝေင်ꩻနတ်မောက်ကိုနဝ်ꩻသွူ။ ကျောင်ꩻယိုနဝ်ꩻ လောကုတ္တရာႏပညာႏလွုမ်ꩻတကာႏတဝ်း ခေတ်ပညာႏလဲ့ အဝ်ႏသွဉ်ဖေႏပါတဲင် ခေတ်နဝ်ꩻခါနဝ်ꩻ အဝ်ႏဟဲ့ꩻ ဓာတ်ပညာႏကျောင်ꩻမျိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ ကျောင်ꩻနတ်မောက်ကိုနဝ်ꩻ သွဉ်ပါတဝ်း လိတ်အဲင်းကလေတ်နဝ်ꩻသွူ။ အောင်သန်း သက်ထွိုင်ႏလꩻ(၁၃)နေင်ႏနဝ်ꩻ ထင်ႏပြောင်ꩻလွေꩻလုဲင်ႏ ရေနံချောင်း စွိုးခွိုꩻကျောင်ꩻ နဝ်ꩻသွူ။ သက်(၁၅)အရွယ်ႏခိန်ႏ သတ္တမတန်ꩻ ပွယ်စေလိတ်ကို ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏကျောင်ꩻတောမ်ႏ စွိုးခွိုꩻကျောင်ꩻဖုံႏကို ကလꩻလွေꩻဒါႏ ပထမသားတာႏ ကဖေႏအပ်ဒါႏ ဦးရွှေဘို ရွှေတံဆိပ် တောမ်ႏ သွဉ်ပညာႏတာႏ ရွဉ်စွဲးကမ်းဆုꩻနဝ်ꩻ အောင်ဆန်း ဒဲ့ꩻထူႏလꩻလွေꩻနဝ်ꩻသွူ။
သီမား
မွဉ်းဖျင်ပိုလ်ႏချုတ်အောင်သန်းနဝ်ꩻ တွိုႏခရိစ်နေင်ႏ ၁၉၄၇ ဗာႏ လာဇူလုဲင်(၁၉)နီꩻ ဝေင်ꩻရန်ႏတကုင်ႏ အကိုရေꩻဝွန်ႏတန်ဖုံႏရွုမ်ꩻကို အဝ်ႏထေင်းထံႏ ခမ်းထီတာႏ အရေꩻတန်ထာꩻမာꩻကျာꩻ ခံႏဗာႏဝင်ꩻကျမ်ႏတကုဲင်ခꩻသီထိုꩻတဲင် တောမ်ႏအွဉ်ငါခေါင်းဆောင်တန်သီး(အာႏဇာႏနီႏပုဂ္ဂိုလ်ႏ၉)ဖြာꩻ ထဲ့သွုမ်ꩻသီမားကုဲင်ထိုꩻဗာႏနဝ်ꩻသွူ။
အာႏကွိုꩻ
မွဉ်းဖျင်- ↑ ဦးအောင်သန်း ရေး အောင်ဆန်းမိသားစု စာအုပ်မှ၊ ပဉ္စမအကြိမ်၊ ၂၀၂၀-ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ၊ စာ-၉