မော်ဒုဲက်ခမ်းထီ
မော်ဒုဲက်ခမ်းထီ (အိန်းကလေတ်: Maldives) (မော်ဒုဲက် : ދިވެހިރާއްޖެ) ယို တရာꩻဝင်ႏအမိဉ်ꩻအနေႏ အဝ်ႏဟဲ့ꩻဖန်ခါꩻ မော်ဒုဲက်ခမ်းနမ်းဗွေႏခမ်းထီ (Republic of Maldives / ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖުމްހޫރިއްޔާ) တဲင် အဝ်ႏဒျာႏ အာသျတွိုက်အခဝ်နဝ် အေင်ဒိယသမုဒ္ဒရာႏကို ထွာဒါႏ ကြွန်ဗူႏခမ်းတခမ်းဒျာႏသွူ။ အဝ်ႏဒျာႏ သီရိလင်ႏကာႏခမ်းထီတောမ်ႏ အေင်ဒိယခမ်းထီ ဖဲ့ꩻတွို့ꩻနဝ် ပင်ႏလယ်ႏကိုတဲင် တောမ်ႏအာသျတွိုက် ဟံႏဗီႏတန်ကောင်သဲင်နဝ်ꩻ ဗွော့ꩻညာꩻအဝ်ႏ (၄၇၀)မဲင်ႏရပ်သွူ။ မော်ဒုဲက် လုံးတူႏပြုံႏကြွန်ဝွိုင်ꩻ ၂၆ ဗာႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏလွေꩻ တယ်ႏဖဲ့ꩻထင်ꩻ အီဟာဗန်ဓိပ္ပိုဟူကြွန်ဝွိုင်ꩻ(Ihavandhippolhu Atoll) ဗꩻနဝ်လွေꩻ ဝေင်ꩻအတ်ဒူ(Addu) ကြွန်ဝွိုင်ꩻ သွူ။ ခမ်းထီဝေင်ꩻတန်နဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ဝေင်ꩻမာလေတဲင် ခမ်းကိုနဝ်ꩻ ထွာလိုꩻအဝ်ႏအာသွတ်ꩻ လိုꩻအုံတချသွတ်ꩻ ဝေင်ꩻတဝေင်ꩻနေနေသွူ။ မာလီနဝ်ꩻ အဝ်ႏလွေꩻ ခမ်းအခဝ်ထာႏဝ ကြွန်လောင်း ထွာအကဲဉ်ဗဟိုႏတဲင် ထုင်ꩻစံႏအစဲဉ်ႏအလာႏအလꩻ အဝ်ႏဟဲ့ꩻဖန်လွေꩻ "ခွန်ဟော်ခမ်ꩻ ကြွန်" (King's Island) နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။[၁၃]
မော်ဒုဲက်ခမ်းနမ်းဗွေႏခမ်းထီ
| |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
.svg) အေင်ဒိယသမုဒ္ဒရာႏကို မော်ဒုဲက်ခမ်းထီ အဝ်ႏဒါႏခင်ႏလမ်း | |||||
| ဝေင်ꩻတန် | ဝေင်ꩻမာလေ | ||||
| အတန်သွတ်ꩻဝေင်ꩻ | ဝေင်ꩻမာလေ | ||||
| ရွုမ်ꩻသွုံꩻ ဘာႏသာႏငဝ်းငွါဖုံႏ | Dhivehi | ||||
| အွဉ်ႏရေꩻ ဒေႏသခံႏဘာႏသာႏငဝ်းငွါဖုံႏ | အိန်းကလေတ် | ||||
| လိုꩻခွိုꩻ (2019) | ≈100% မော်ဒုဲက်ခမ်းသား[၁][၂][၃] | ||||
| ကိုꩻကွဲႏ | အိစ်သာလမ် (တရာꩻဝင်ႏ) | ||||
| Demonym | မော်ဒုဲက်ခမ်းသား | ||||
| အစိုႏရ | တခမ်းတအာႏဏာႏ ခမ်းနမ်းဗွေႏစနိစ် အခေႏခံႏဥပဒေႏခမ်းနမ်းဗွေႏခမ်းထီ | ||||
| en:Ibrahim Mohamed Solih[၄] | |||||
| en:Faisal Naseem[၅] | |||||
• Speaker of the Majlis | en:Mohamed Nasheed[၆] | ||||
| en:Ahmed Muthasim Adnan[၇] | |||||
| ထေဥပဒေႏလွတ်တောႏ | en:People's Majlis | ||||
| လꩻလွစ်တခြင်ရေꩻ ယူကေခမ်းခြွဉ်းဗူႏထျꩻ | |||||
• ကေႏညာႏ လွစ်တခြင်ရေꩻ | ၁၉၆၅ ဇူလုဲင် ၂၆ | ||||
• ကေႏညာႏခမ်းနမ်းဗွေႏခမ်းထီ | ၁၉၆၈ နိုဝဲင်ဗာ ၁၁ | ||||
| ၂၀၀၈ ဩဂဲစ် ၇ | |||||
| ဧရိယာႏ | |||||
• ခြွဉ်း | ၃၀၀[၈] km2 (၁၂၀ sq mi) (အရန်း: ၁၈၇) | ||||
| လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်း | |||||
• ၂၀၂၂ အရမ်ꩻ | 579,330 or 392,040a[၉] (အရန်း - ၁၇၈) | ||||
• ၂၀၁၄ မွူးကွို့ꩻနာꩻစာႏရင်ꩻ | 437,535 or 339,761a[၉] | ||||
•
တချ | ၁,၁၀၂.၅/km2 (၂,၈၅၅.၅/sq mi) (အရန်း - ၈) | ||||
| GDP (PPP) | ၂၀၂၂ အရမ်ꩻ | ||||
• ခြွဉ်း |  $11.385 ဗီလီယံ[၁၀] (အရန်း - ၁၆၂) | ||||
• Per capita | $29,133[၁၀] (အရန်း - 62nd) | ||||
| GDP (nominal) | ၂၀၂၂ အရမ်ꩻ | ||||
• ခြွဉ်း | $5.502 ဗီလီယံ[၁၀] (အရန်း - ၁၅၈) | ||||
• Per capita | $14,078[၁၀] (အရန်း - ၆၅) | ||||
| Gini (၂၀၁၇) |  31.3[၁၁]ထာႏဝ | ||||
| HDI (၂၀၂၁) | 0.747[၁၂] ထို · ၉၀ | ||||
| ရွဉ်ဗီႏ |
| ||||
| အခိင်ႏအွိုင်ꩻ | မော်ဒုဲက်အခိင်ႏအွိုင်ꩻ (UTC+5) | ||||
| မွူးနီꩻစွယ်ꩻပွုံႏစံႏ | နီꩻ/ လာ/ နေင်ႏ | ||||
| ဝါးကာꩻစနိစ် | စေႏ | ||||
| ဖိုန်းကိုဒ်အမုဲင် | +960 | ||||
| Internet TLD | .mv | ||||
| |||||
မော်ဒုဲက်ခမ်းထီ ဟံႏနယ်ႏဧရိယာႏအအဲဉ်ႏအလုဲင်းနဝ်ꩻ အဝ်ႏစတုရန်းမဲင်ႏ ၁၂၀ မဲင်ႏ (၃၀၀ စတုရန်းကီလိုမီတာ) တဲင် ကမ္ဘာႏလောင်း ဟံႏပထဝီႏအလꩻ ဟံႏနယ်ႏဖုံႏ အဝ်ႏလီလာ တထွောင်းတစိꩻ ကထွာအာသွတ်ꩻ ခမ်းတခမ်းဒျာႏသွူ။ ခမ်းထီလိုꩻဖြာꩻခြွဉ်းလဲ့ အဝ်ႏဒျာႏ (၄ သိန်ႏ)လွိုရပ်တဲင် ခမ်းထီႏဟံႏနယ်ႏအလꩻတောမ်ႏ လိုꩻဖြာꩻအလꩻနဝ်ꩻ အာသျတွိုက်ကို ထွာအပေႏသွတ်ꩻ အဆေ့ꩻသွတ်ꩻ အာသျခမ်းတခမ်းဒျာႏသွူ။ ပုင်ႏမဲဉ်ႏအနေႏ ဟံႏခိုႏဟံႏကောင်အထိုလဲ့ အဝ်ႏဒျာႏ ထိုထဲင်းပင်ႏလယ်ႏထီခိုႏဆꩻကီ ၁.၅ မီတာ (၄ ပေ ၁၁ လက်မ) ရပ်လုမ်ꩻတဲင် ကမ္ဘာႏလောင်း ထွာအဖွိုႏသွတ်ꩻခမ်းဒျာႏသွူ။[၁၄] ခမ်းယို အထိုသွတ်ꩻခင်ႏလမ်းလဲ့ အဝ်ႏဒျာႏ ၂.၄ မီတာ (၇ ပေ ၁၀ လက်မ) လုမ်ꩻတဲင် ကမ္ဘာႏလောင်း ထွာအဖွိုႏသွတ်ꩻနေနေသွူ။[၁၅] ကောပ်ပွိုး အဝ်ႏဗွော့ꩻပင်ႏလယ်ႏ အဝ်ႏဖွိုႏငါႏတဲင် ထီပင်ႏလယ်ႏထင်ႏလွဉ်တွော့ꩻ ဆင်ႏဆင်ႏအဝ်ႏကျုံႏဗာႏ ထီအန်ႏတရာယ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ခမ်းထီအစိုႏရနဝ်ꩻတဲ့ မော်ဒုဲက်ခမ်းထီယို မိဉ်ႏတွိုႏ ၂၀၁၉ ဗာႏနဝ်ꩻ ယံကထွာဗာႏ ကာဗွန်စင်ကြောင်း(ဖေႏကအဝ်ႏဒုမ်) အကျောင်ꩻ အဝ်ႏဒေါ့ꩻရိုꩻဖေႏခါꩻကတိꩻ ၂၀၀၉ ဗာႏကိုသွူ။
မော်ဒုဲက်နဝ်ꩻ အဝ်ႏပါသော့ꩻ အသျနဝ်ခမ်းထီဖုံႏ ခွုမ်မာꩻလွောင်ႏဗူႏရေꩻအစွိုꩻ (South Asian Association for Regional Cooperation - SAARC) ကို အစွိုꩻနွို့ခမ်းထီအနေႏသွူ။ ကုလသမဂ္ဂ၊ အိစ်သာလမ် ခွုမ်မာꩻလွောင်ႏဗူႏရေꩻအစွိုꩻ(Organization of Islamic Cooperation) တောမ်ႏ လွောက်ꩻတဝ်းပိဉ်ဖဲ့ꩻ အုံတရျားဒါႏ ရုဲင်ꩻတသွိုးရေꩻအစွိုꩻ(Non Aligned Movement) ဖုံႏကိုလဲ့ အဝ်ႏထွာ အစွိုꩻနွို့ခမ်းထီနေနေသွူ။ ကမ္ဘာႏဘဏ်နဝ်ꩻ အဝ်ႏအွဉ်ႏထွော့ဖေႏ မော်ဒုဲက်ခမ်းထီနဝ်ꩻ ရွဉ်နွို့ မဲဉ်ႏမဲဉ်ႏတန်ႏတန်ႏ တလောင်ꩻလောင်ꩻ ကလꩻဒါႏ အရန်းထိုစီꩻပွာꩻရေꩻအဝ်ႏ နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။[၁၆] မော်ဒုဲက်ခမ်းသားနဝ်ꩻ တယ်ႏပွိုင်းလဲင်ႏကရီးခါကာႏ အဝ်ႏခွုမ်မာꩻအာလွေꩻ စမ်းငါႏထာꩻမာꩻတန် ဖုံႏလဲ့၊ ယိုခါနဝ်ꩻ တဖူꩻလွေꩻ(ခရီးသွားလုပ်ငန်း)ထာꩻမာꩻတန်လဲ့ အဝ်ႏထင်ႏထိုမွိုင်လွဉ်လဲဉ်းနဝ်ꩻသွူ။ ခံႏဗာႏဒါႏ ဝင်ꩻကအွဉ်ႏထွော့ လိုꩻအာပြူႏဖြိုတာႏ လိတ်ယီးနယ် တန်ထိုဒါႏ အာသျနဝ် ခမ်း(၂)ဖြုံႏအကိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏပါသော့ꩻတဲင် အဝ်ႏပြဲင်ႏတောမ်ႏ သီရိလင်ႏကာႏ နဝ်ꩻသွူ။[၁၇]
အာႏကွိုꩻ
မွဉ်းဖျင်- ↑ Levinson, David (1947)။ Ethnic groups worldwide: a ready reference handbook။ Oryx Publishers။ ISBN 978-1-57356-019-1။ 14 January 2021 တွင် မူရင်းမှ မော်ကွန်းတင်ပြီး ။ 22 August 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ အာႏကွိုꩻချက်အမာႏ: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedMaloney, Clarence - ↑ အာႏကွိုꩻချက်အမာႏ: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedr1 - ↑ President။
- ↑ Vice President။
- ↑ 19th Parliament Speaker။ People's Majlis။
- ↑ President appoints Chief Justice and Supreme Court Justice။ presidency.gov.mv။
- ↑ Field Listing: Area။ CIA World Factbook။ 7 January 2019 ကို ဒင်ႏထွူလဲဉ်း မူရင်းမော်ကွန်း။ 30 March 2023 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။
- ↑ ၉.၀ ၉.၁ Maldives Population Projections 2014–2054။ National Bureau of Statistics။
- ↑ ၁၀.၀ ၁၀.၁ ၁၀.၂ ၁၀.၃ Report for Selected Countries and Subjects (in en)။
- ↑ Gini Index coefficient။ CIA World Factbook။
- ↑ Human Development Report 2021/2022 (in en)။ United Nations Development Programme (September 8, 2022)။
- ↑ Male | Geography, Facts, & Points of Interest။
- ↑ Henley၊ Jon။ "The last days of paradise"၊ The Guardian၊ 11 November 2008။ 12 May 2010 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူ။ "[The Maldives] holds the record for the country with the lowest high point on earth: nowhere on the Maldives does the natural ground level exceed 2.3m. Most of [the Maldives'] land mass, which totals roughly one-fifth of Greater London, is a great deal lower [...], averaging around 1.5m."
- ↑ "Copenhagen Accord"၊ New York Times၊ 18 December 2009။ 2 July 2013 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူ။
- ↑ Upper middle income World Bank. Retrieved 18 September 2015.
- ↑ အာႏကွိုꩻချက်အမာႏ: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedHDI