လွောင်ႏဗူႏခန်းဝင်ꩻ
လွောင်ႏဗူႏခန်းဝင်ꩻ ခွန်တွမ်ႏနင်ꩻ
မွဉ်းဖျင်"သမဂ္ဂါနံ တပေါ သုခေါ-နီဗွေႏဘုရာꩻ ကဟော်ꩻခါꩻဒါႏ ငေါဝ်းနောဝ်ꩻအတွိုင်ꩻ လွောင်ႏဗူႏဝင်ꩻယို ထွာအီထာꩻချံꩻသာႏတဲင် မဲဉ်မာꩻတမုဲင်ꩻမာꩻ ကျိုꩻစာꩻလွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်း လွောင်ႏဗူႏရေꩻတဲ့ အောဝ်ႏမꩻ ရပ်ရာႏလွိုင်ႏကွိုန်ꩻရေꩻဖုံႏ၊ စွိုးခွိုꩻလိုꩻမျိုꩻ ထင်ႏထိုရေꩻထာꩻမာꩻဖုံႏယို ခမ်းရေꩻထီရေꩻ နီကရေႏအတွိုင်ꩻ အောင်ႏလွဉ်လꩻလွဉ်ဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။ လွောင်ႏဗူႏရေꩻယို အရေꩻတန်တခွိုင်းမုဲင်ꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ နီခမ်းထီကအောဝ်ႏဗာႏလဲ့ ကွပ်စွဉ်ႏလွောင်ႏဗူႏရေꩻ၊ နီခမ်းထီကကုဲင်ပြင်ꩻဗာႏထာꩻလဲ့ ကွပ်စွဉ်ႏလွောင်ႏဗူႏရေꩻဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။ လမ်းတလမ်း၊ ဒုံတဒုံ၊ အွိုင်ႏတအွိုင်ႏ၊ နယ်ႏတနယ်ႏကို ကအောဝ်ႏအုံသော့ꩻဒါႏ လိုꩻမျိုꩻမုဲင်ꩻတယောဝ်း လွောင်ႏဗူႏရေꩻယို အွဉ်ႏအထျꩻ မဉ်ႏခွုမ်မာꩻလွေꩻညီꩻဝင်ꩻထာꩻမာꩻ အမျိုꩻမုဲင်ꩻတရိုꩻတောဝ်း နီကမဲဉ်လꩻဒါႏ ကောဝ်ႏထွန်ႏယို ဗꩻယိုꩻတွိုႏယိုꩻ ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။
ကမ္ဘာႏလောင်းယိုခါ ခမ်းမုဲင်ꩻတရိုꩻတောဝ်း၊ လိုꩻမျိုꩻမုဲင်ꩻတရိုꩻတောဝ်း ကထင်ႏထိုဗာႏယို မဉ်ႏထောင်ချာနောဝ်ꩻ လွောင်ႏဗူႏရေꩻယို ဝင်ꩻအွဉ်ႏဆꩻငါ မာꩻထာꩻမာꩻတွော့ꩻ ဝင်ꩻထင်ႏထို၊ ဝင်ꩻအောင်ႏမျင်ႏ၊ ဝင်ꩻပျောႏသွင်ႏ၊ ဝင်ႏတွိုႏထင်ႏနွောင်ꩻစွဉ်ႏ လာလောင်းကီနောဝ်ꩻသွူ။ လမ်းတလမ်း၊ အစွိုꩻတစွိုꩻ၊ လိုꩻမျိုꩻတမျိုꩻ လွောင်ႏဗူႏရေꩻဖေႏကအောဝ်ႏနောဝ်ꩻ လွောက်ꩻလွဉ်ꩻဗာႏ၊ ကျင်ꩻသွုံꩻလွဉ်ꩻဗာႏ အချက်နုဲင်းဆꩻလယိုမꩻ နီလꩻလွဉ် လွောင်ႏဗူႏရေꩻနောဝ်ꩻသွူ။ မဉ်ႏတလွောက်ꩻနာႏလွဉ်ꩻတောဝ်းနောဝ်ꩻ လွောင်ႏဗူႏရေꩻယို လꩻနွောင်ꩻတောဝ်း၊ နီနမ်း၊ နီလမ်း၊ နီဒုံဆောင်ႏ၊ နီလိုꩻမျိုꩻ နီခမ်းထီ ထင်ႏထိုနွောင်ꩻတောဝ်း၊ လွိုင်ႏကွိုန်ꩻနွောင်ꩻတောဝ်းသွူ။ လွောင်ႏဗူႏရေꩻအကျောင်ꩻတရာꩻဖုံႏနောဝ်ꩻ (၁) သေဗာႏတာႏဝွန်ႏ (၂) အွဉ်ႏဗာႏသတိꩻတရာꩻ (၃) ဗွိုန်ဟံႏဗာႏဝင်ꩻ (စွဲးကမ်းကိုဗာႏဝင်ꩻထာꩻမာꩻ)၊ (၄) ဝင်ꩻမဉ်ႏအုံကွံတွိုင်ႏပင်ႏဝင်ꩻ လွေꩻဗာႏ (၅) ဗဉ်ႏဗꩻကို ဒေါ့ꩻဗာႏတောဝ်း ဝင်ꩻပွုံႏဝင်ꩻမဉ်ꩻ (၆) လွူးဗာႏသꩻစွဉ်ႏနောဝ်ꩻသွူ။
ဝင်ꩻမဲဉ်ရိုꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻရိုꩻ နီတွမ်ႏနီ အချက်နုဲင်းဆꩻကီအတွိုင်ꩻ အွဉ်ဝင်ꩻလွောက်ꩻနာႏ၊ ကျင်ꩻသွုံꩻလွဉ်ꩻတဲင် ကလွိုင်ႏကွိုန်ꩻ ကထင်ႏထို ဝင်ꩻစွဲးကမ်းကို နီရပ်ရႏကလွိုင်ႏအာ ခေတ်ယိုခါနောဝ်ꩻ နီထူႏလꩻလꩻ၊ နီမာꩻထင်ႏထိုခန်း နီရပ်ရာႏ၊ နီနာႏခန်းတွမ်ႏ ဖြားဒုံဖြားဆောင်ႏ၊ နီခေါင်းဆောင်တန်ဖုံႏ ငေါဝ်းငွါတဲင် နီတဲမ်းသေꩻခါꩻစဲင်းစဲင်းခန်း နီသမဲင်ꩻဟောဝ်တွော့ꩻ အွဉ်ဝင်ꩻစွဲးကမ်းညီꩻဝင်ꩻထာꩻမာꩻ တွမ်ႏလွောင်ႏဗူႏရေꩻတရာꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ ဖေႏသေဗာႏ ခမ်းသားမွိုးဖါသီးဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။[၁]
လွောင်ႏဗူႏရေꩻအကျောင်ꩻခရာႏ
မွဉ်းဖျင်နီလိုꩻသီးယိုနဝ်ꩻ အုံခေါ်ခေါ်ဒျာႏ တဖြာꩻလွုမ်ꩻမွေးတဝ်း၊ ခိုခိုမူႏမူႏ အုံဗူႏအုံငီꩻဗာႏလို့ဝင်ꩻ ပဉ်လမ်းလမ်း၊ ပဉ်ဒုံဒုံ၊ ပဉ်အွိုင်ႏအွိုင်ႏ၊ ပဉ်ခမ်းခမ်း၊ လိုꩻပဉ်မျိုꩻမျိုꩻ-စတဲင်နုဲင်းနဝ်ꩻတွော့ꩻ လွောင်ႏဗူႏရေꩻတဲ့ လမ်းလွောင်ႏဗူႏရေꩻ၊ ဒုံလွောင်ႏဗူႏရေꩻ၊ အွိုင်ႏလွောင်ႏဗူႏရေꩻ၊ ခမ်းလွောင်ႏဗူႏရေꩻ၊ လိုꩻမျိုꩻလွောင်ႏဗူႏရေꩻ အဝ်ႏလွေꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ မဉ်ႏလွောင်ႏဗူႏတဝ်းလို့ဝင်ꩻနဝ်ꩻ ထွာနုဲင်းမုဲင်ꩻ? မဉ်ႏလွောင်ႏဗူႏတဝ်းလို့ဝင်ꩻနဝ်ꩻ ထွာနုဲင်းမုဲင်ꩻ? ကရိုꩻနဝ်ꩻ ခိုခိုမူႏမူႏ အဝ်ႏလိုႏယူႏစဲင်းစဲင်း၊ အဝ်ႏလိုႏစဉ်ꩻစာꩻစဲင်းစဲင်း အဝ်ႏလိုႏစဉ်ꩻစာꩻထဲင်းထဲင်း ပငါပရာꩻ။ ဥပမာႏ - လိုꩻတလမ်းကိုနဝ်ꩻ ဖါတဲ့တစွိုး၊ မွိုးတဲ့တမျိုꩻ၊ အပေႏတဲ့စတစား၊ အဖြားတဲ့တတော်၊ အံႏခေါ်ဒျာႏဖြာꩻဝန်ႏဝန်ႏ၊ ဒွိုႏထန်ႏဒျာႏဖြာꩻဖွိုင်ꩻဖွိုင်ꩻ၊ ရီတွိုင်ꩻမရော့ꩻ၊ ဒေါ့ꩻတွိုင်ꩻမခဝ်း၊ အာငဝ်းသေႏသေႏလို့ဝင်ꩻ၊ လိုꩻလမ်းကိုချင်ꩻချင်ꩻသွူမဉ်ႏတဲ့ တလွောင်ႏဗူႏတဝ်းလို့ဝင်ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ လမ်းနဝ်ꩻတလမ်း အုံသော့ꩻတဲ့ တပျောႏတဝ်း၊ လိုပ်ꩻဖြေꩻခွုမ်မာꩻစီꩻပွာꩻတဲ့ တထွာတဝ်း၊ လိုꩻလမ်းထျꩻငရောင်၊ လိုꩻလမ်းသောင်ငတေ့ꩻ၊ ခွဉ်ႏဆေ့ꩻ(အလကား)၊ ခိုးလျားမဉ်ꩻကုဲင်၊ ဟုဲင်လုဲင်ထဲ့ဖွိုႏ၊ ကွပ်တလွောင်ႏဗူႏတဝ်းလို့ဝင်ꩻတဲင် တွိုႏဗာႏထာꩻဒုက္ခကရိုꩻနဝ်ꩻ စဲင်းစဲ့သေႏချာႏ သေနာႏတောင်ꩻသေꩻခါꩻလွသွော့ ပငါပရာꩻ။
နုဲင်းနဝ်ꩻမွေးတဝ်းတွော့ꩻ ဖါတဲ့ငဝ်းနွိုး၊ မွိုးတဲ့ငဝ်းအွီႏ၊ ထီႏအဖြားတဲ့ရိုႏသေႏ၊ ထီႏအပေႏတဲ့ရက်ပဲင်ꩻ၊ ဒဲဉ်တဖွိုင်ꩻချင်ႏ-ဟန်ႏတဝန်ႏပီ၊ ရီတွိုင်ꩻတဲ့ရော့ꩻ၊ ဒေါ့ꩻတွိုင်ꩻတဲ့ခဝ်း၊ လွစ်အာငဝ်းဖို၊ လမ်းကိုချင်ꩻချင်ꩻ မဉ်ႏလွောင်ႏဗူႏလို့ဝင်ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ လမ်းနဝ်ꩻတလမ်းနဝ်ꩻ အုံသော့ꩻတဲ့ပျောႏ၊ လိုပ်ꩻဖြေꩻခွုမ်မာꩻ စီꩻပွာꩻရေꩻတဲ့ထွာ၊ လိုꩻလမ်းထျꩻတဲ့အိုပ်ꩻရောင်၊ လိုꩻလမ်းသောင်တဲ့အံႏဖြာႏ၊ ကွပ်လွောင်ႏဗူႏလို့ဝင်ꩻတဲင် ချမ်ꩻသာႏ(အေးဆေး) မဉ်ꩻအွီႏမွေးစွဉ်ႏထာꩻကရိုꩻနဝ်ꩻတဲ့ စဲင်းစဲ့သေႏချာႏ သေနာႏတောင်ꩻခါꩻသွော့ ပငါပရာꩻ ။ ဗွေႏသံႏဃာႏတွမ်ႏ တကာႏမူႏခိုသီးဖုံႏဟွေး - တမွိုးဖါပို ကအုံငီꩻသော့ꩻလို့ဝင်ꩻယိုနဝ်ꩻ "လမ်း"၊ လမ်းဖုံႏအဝ်ႏပြုံႏငီꩻလို့ဝင်ꩻအထွောင်းနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻတေား "ဒုံ"၊ တထွောင်းချင်ႏအုံ တဒုံချင်ႏအဝ်ႏ ပေႏတန်ဖြားဆား ကားကအဝ်ႏဖုံႏနဝ်ꩻတဲ့ တဖြာꩻတွမ်ႏတဖြာꩻ၊ တလမ်းတွမ်ႏတလမ်း မဉ်ႏတတဲ့ꩻခဝ်းတဝ်းလို့ဝင်ꩻ၊ မဉ်ႏတလွောင်ႏဗူႏတဝ်းလို့ဝင်ꩻနဝ်ꩻ ဒုံနဝ်ꩻတဒုံနဝ်ꩻ အုံသော့ꩻတဲ့ တပျောႏတဝ်း၊ လိုပ်ꩻဖြေꩻခွုမ်မာꩻ စီꩻပွာꩻရေꩻတဲ့ တန်ႏအီႏထွာအာတဲ့ ထွာတဝ်း၊ စီꩻပွာꩻရေꩻတန်ႏအီႏတလာတဲ့ တလာတဝ်း၊ (အိမ်ကျောင်း) ကျောင်ꩻကန်ႏတန်ႏအီႏတရေꩻတဲ့ တရေꩻတဝ်း၊ တဖူꩻတထာ ချာငါလွေꩻသဲင်ꩻ တန်ႏအီႏဟဝ်တဲ့ ဟဝ်တဝ်း၊ အွဉ်ႏဗုဲင်ပိုသျင်ႏ အွဉ်ႏခံႏလီꩻစင်ꩻ ပွယ်ꩻပင်ꩻတန်ႏအီႏထွာတဲ့ ထွာတဝ်း၊ သꩻလျားလို့ဝင်ꩻဒင်ႏငါ၊ သꩻဆာလို့ဝင်ꩻဒင်ႏပါꩻ၊ ယဖြာꩻဖြာꩻမော့ꩻတေားရွဉ်တံႏ၊ ယဖြာꩻဖြာꩻနဝ်ꩻ ခံႏဗာႏတေားထာꩻသီ၊ နီလိုꩻချင်ꩻချင်ꩻကမာꩻ၊ ကနိစ္စက်လို့ဝင်ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတဲ့အဝ်ႏ၊ အဝ်ႏရဝ်းလို့ဝင်ꩻတဒုံ၊ အုံငီꩻလို့ဝင်ꩻတထွောင်းသွူတဲ့ ကွပ်တလွောင်ႏဗူႏတဝ်းလို့ဝင်ꩻတဲင် ခိုးလျားဗာႏထာꩻ၊ စီꩻပွာꩻရေꩻတဲ့ထဲ့ဖွိုႏ၊ ကုသိုလ်ႏသွုမ်ꩻအာ၊ ယိုခါသံႏသရာႏ အကျိုꩻအဲဉ်ထဝ်းငါႏနဝ်ꩻသွူ။
နုဲင်းနဝ်ꩻမွေးတဝ်းတွော့ꩻ တဖြာꩻတွမ်ႏတဖြာꩻ၊ တလမ်းတွမ်ႏတလမ်း သꩻနမ်းဖြွမ်းတူႏ မဉ်ႏလွောင်ႏဗူႏလို့ဝင်ꩻနဝ်ꩻ ဒုံနဝ်ꩻတဒုံနဝ်ꩻ အုံသော့ꩻတဲ့ပျောႏ၊ လိုပ်ꩻဖြေꩻခွုမ်မာꩻ စီꩻပွာꩻရေꩻတဲ့ထွာ၊ စီꩻပွာꩻရေꩻတဲ့တလာ၊ (အိမ်ကျောင်း) ကျောင်ꩻကန်ႏတဲ့ ပေါႏထန်ႏတရေꩻ၊ တဖူꩻလွေꩻချာငါ တထာလွေꩻသဲင်ꩻတဲ့တန်ဟဝ်ခြောႏခြဲ့ꩻ၊ အွဉ်ႏဗုဲင်ပိုသျင်ႏ အွဉ်ႏခံႏလီꩻစင်ꩻ မာꩻပွယ်ꩻပင်ꩻတဲ့ထွာ၊ ထာꩻရက်မေတ္တာႏ အဝ်ႏတွိုႏဒျာႏလို့ဝင်ꩻတဲင် လိတ်တွိုင်ႏလွစ်ဒင်ႏငါ၊ လိတ်အံႏစာလွစ်ယောင်း၊ ကွပ်လွောင်ႏဗူႏလို့ဝင်ꩻတဲင် ခွꩻရောင်းငါႏထာꩻ၊ စီꩻပွာꩻတဲ့ထွာပိုႏ၊ ကုသိုလ်ႏတဲ့ လꩻအာ၊ ယိုခါသံႏသရာႏ အကျိုꩻအာငါႏနဝ်ꩻသွူ။
ဗွေႏသံႏဃာႏတွမ်ႏ တကာႏမူႏခိုသီးဖုံႏဟွေး - ဗော့ꩻရာꩻကအုံ ဒုံပေါင်ꩻတရပ်တစပ်နဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻတေား "အွိုင်ႏ"၊ အွိုင်ႏကိုချင်ꩻချင်ꩻတဲ့ တဖြာꩻတွမ်ႏတဖြာꩻ၊ တဒုံတွမ်ႏတဒုံ မဉ်ႏတတဲ့ꩻခဝ်းတဝ်းလို့ဝင်ꩻနဝ်ꩻ ခွေသွို့ꩻ ခြံ နာꩻယား၊ နာꩻဖိုးပနား ခွေဖို့ꩻသီ၊ ထီတဖူꩻ ပွေါးတွမ်ႏသိုႏကွို့ꩻ၊ သွို့ꩻတဖူꩻပွေါးတွမ်ႏနꩻဆဲင်၊ ထီတဖူꩻထွာထာꩻရွို့ꩻ၊ သွို့ꩻတဖူꩻ ထွာထာꩻရန်ႏ၊ ပွယ်ꩻတဖူꩻထွာဘေꩻ၊ ဆေꩻတဖူꩻ ထွာရန်ႏ၊ သွီႏထန်ႏသွီႏလီ၊ တွိုႏထာꩻသီစွယ်ꩻတရာꩻ၊ ယဖြာꩻဖြာꩻမော့ꩻရွဉ်တံႏ၊ ယဖြာꩻဖြာꩻ ခံႏဗာႏနေးအသီ၊ နီလိုꩻချင်ꩻချင်ꩻ ကွပ်တလွောင်ႏဗူႏတဝ်းလို့ဝင်ꩻတဲင် မဉ်ႏမာꩻမဉ်ႏနိစ္စက်လို့ဝင်ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ယိုခါဆုဲင်ꩻတာႏ ဟဝ်ခရာႏအဲဉ်ထဝ်း ယံတဝ်းတစိꩻစိꩻနဝ်ꩻသွူ။ နုဲင်းနဝ်ꩻမွေးတဝ်းတွော့ꩻ တအွိုင်ႏကိုချင်ꩻချင်ꩻတဲ့ တဖြာꩻတွမ်ႏတဖြာꩻ၊ တလမ်းတွမ်ႏတလမ်း၊ တဒုံတွမ်ႏတဒုံ အုံငီꩻအဝ်ႏရဝ်း တဲ့ꩻခဝ်းခွꩻရျူႏ လွောင်ႏဗူႏမဉ်ႏထွာနဝ်ꩻ လွေꩻစာသဲင်ꩻဖြေꩻ ဆေꩻတဖူꩻအတာႏ ယံသာႏယာႏခန်း၊ ဖန်းလို့ဝင်ꩻပဉ်ခဝ်ခဝ်၊ မာꩻဟဝ်ပဉ်ထွောင်းထွောင်း၊ မာꩻတွောင်းပဉ်ကွို့ꩻကွို့ꩻ၊ မာꩻစွို့ꩻမာꩻစွဉ်ႏ၊ တွို့ꩻကွဉ်ႏနဝ်ထင်ꩻ၊ သျင်ꩻလျင်ꩻယံထွာ၊ အွိုင်ႏကိုအလယ်တန်ꩻ (အထဲစ်တန်ꩻ) တသီႏခန်ꩻထီမေႏ၊ အဆင်ႏကပြေႏတဲ့နဝ်ꩻ၊ ဖစ်ပင်ꩻသျင်ႏလောင်ꩻတပဲ့ꩻ ဖစ်ဟဲ့ꩻလွူးဒဲဉ်တဲ့နဝ်ꩻ၊ ကအင်းအတွိုင်ꩻအဆင်ႏပြေႏ၊ ကရေႏအတွိုင်ꩻ အောင်ႏမျင်ႏထွာ၊ ကွပ်လွောင်ႏဗူႏလို့ဝင်ꩻတဲင် ယိုခါဆုဲင်ꩻတာႏ အကျိုꩻအဝ်ႏအာငါႏ မရေႏမရာႏနဝ်ꩻသွူ။
ဗွေႏသံႏဃာႏတွမ်ႏ တကာႏမူႏခိုသီးဖုံႏဟွေး - အဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻအနေႏ မဲဉ်ဒေါ့ꩻဖေႏ အရေꩻတန်အချက်နုဲင်းယို - နီလိုꩻသီးယို သꩻကိုဆန္ဒ တဗိုန်ပီလွတဝ်းလို့ဝင်ꩻတဲင် နေးဒျာႏမေတ္တာႏ ခွုမ်ဒျာႏထာꩻသယ်ꩻခံႏ၊ ချော့ꩻမာန်ႏမာႏန၊ ပယ်ႏလွအဂတိတရာꩻ၊ မာꩻစွို့ꩻစွို့ꩻ မာꩻစွဉ်ႏစွဉ်ႏ၊ မာꩻတရာꩻရာꩻ၊ ဒေါ့ꩻတရာꩻရာꩻ၊ ယူႏတရာꩻရာꩻ၊ စူꩻလွဉ်ꩻမွုန်းတဖြာꩻဆန္ဒ၊ စူꩻမွုန်းထာꩻမွိုက်၊ စူꩻမွုန်းအာႏဏာႏ၊ စူꩻမွုန်းဩဇာႏ၊ ထူႏဒျာႏအမျာꩻဆန္ဒခွုမ်မာꩻ၊ စူꩻဒျာႏဗွေႏဘုရာꩻထာꩻကျွိုက်၊ ထွားလွိုက်ဒေါ့ꩻယူႏ၊ လွောင်ႏဗူႏလို့ဝင်ꩻ၊ နေးတွမ်ႏထာꩻလွောင်ႏဗူႏအာႏရဲင်ꩻတဲင် လောကီꩻချမ်ꩻသာႏ၊ လောကုတ္တရာႏသုခ၊ ယံကလꩻလွသွော့အကျောင်ꩻ ဆုတောင်ꩻထွူတဲင် လွောင်ႏဗူႏရေꩻအတာႏ အွဉ်ႏထွူတခါႏက တခွုင်းယိုကွိုနဲးဩ။[၂]