အုဲင်ယာလန်ခမ်းထီ

အုဲင်ယာလန်ခမ်းထီ (အုဲင်းရစ်: Éire ga) (အိန်းကလေတ်: Ireland) ကဟဲ့ꩻဒါႏ အုဲင်ယာလန် ခမ်းနမ်းဗွေႏခမ်းထီ (အိန်းကလေတ်: Republic of Ireland) (Poblacht na hÉireann) နဝ်ꩻ ကအဝ်ႏပါသော့ꩻဒါႏ ဥရောပတွိုက် အခဝ်တွို့ꩻကို အာႏဏာႏပဲင်ႏခမ်းတခမ်းဒျာႏသွူ။ ၁၉၂၁ ဗာႏ ကဖန်းဖြယ်ဒါႏ အိုပ်ချုပ်ရေꩻဒေႏသ နီဗာႏအနေႏ အဝ်ႏထူႏခါꩻ ခင်ႏလမ်းဟံႏနယ်ႏ အုဲင်ယာလန်ကြွန်လောင်း သူပွန်းငတ်ꩻပွန်းရပ်သွူ။ ဟံႏနယ်ႏကောင်သဲင် အကူအနားနဝ်ꩻ အဝ်ႏရောင်ꩻဒျာႏတောမ်ႏ ယူနုဲက်တဲတ်ကိင်းဒန်းခမ်းတန်ကို ကပါသော့ꩻဒါႏ အုဲင်ယာလန်ထင်ꩻခမ်းထီ နဝ်ꩻသွူ။ အဝ်ႏကုဲင်အလင်နဝ်ꩻတဲ့ ဖဲ့ꩻကွဉ်ႏဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ အတ်တလန်တိတ် သမုဒ္ဒရာႏ၊ အုဲင်းရစ်ပင်ႏလယ်ႏ၊ ဖဲ့ꩻကွဉ်ႏနဝ်ဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ စိန့်ဂျော့ခ်ရှ် ရေလက်ကြား၊ ဖဲ့ꩻနဝ်ဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ သဲလ်တဲစ်ပင်ႏလယ်ႏဖုံႏ အဝ်ႏခူရောင်ꩻခါꩻနဝ်ꩻသွူ။ ခမ်းထီဝေင်ꩻတန်တောမ်ႏ အတန်သွတ်ꩻဝေင်ꩻနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ဝေင်ꩻဒပ်ဗလိဉ် သွူ။ ခမ်းထီဟံႏနယ်ႏဧရိယာႏ အအဲဉ်ႏအလုဲင်းနဝ်ꩻ အဝ်ႏစတုရန်းမဲင်ႏ ၂၇,၁၃၃ မဲင်ႏ (၇၀,၂၇၃ စတုရန်းကီလိုမီတာ) သွူ။ ၂၀၂၂ ဗာႏ စာႏရင်ꩻအလꩻ ခမ်းကိုလိုꩻဖြာꩻခြွဉ်းအဝ်ႏ (၅.၂ သန်း) ရပ်တဲင် နဝ်ꩻအကို ၇၆ % နဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ အုဲင်းရစ်လိုꩻမျိုꩻ နဝ်ꩻသွူ။

အုဲင်ယာလန်ခမ်းထီ Éire  (အုဲင်းရစ်)
အလံႏတောႏ အမိတ်မုဲင်
ခမ်းထီငဝ်းသꩻချင်ꩻ:  en:Amhrán na bhFiann "The Soldiers' Song"
အုဲင်ယာလန်ခမ်းထီအဝ်ႏဒါႏခင်ႏလမ်း  (အချိုဖြား) – ဥရောပတွိုက်အကို  (အချိုဆား တွမ်ႏ မေႏလူးရောင်ႏဖြား) – ဥရောပသမဂ္ဂနဝ်ꩻ  (အချိုဆား)
ဝေင်ꩻတန် တွမ်ႏ အတန်သွတ်ꩻဝေင်ꩻ	ဝေင်ꩻဒပ်ဗလိဉ် 53°20.65′N 6°16.05′W
ရွုမ်ꩻသွုံꩻ ဘာႏသာႏငဝ်းငွါဖုံႏ	အုဲင်းရိစ်[b] အိန်းကလေတ်
လိုꩻခွိုꩻ (၂၀၂၂)	76.6% အုဲင်းရိစ်လိုꩻဗွာခွိုꩻ 10.8% လိုꩻဗွာခွိုꩻအလင် 3.3% အာသီယံ 1.5% လိုꩻဖြေင်းခွိုꩻ 1.7% အလင် 6.2% တအွဉ်ႏနယ်တဝ်းသား
ကိုꩻကွဲႏ	75.7% ခရိယာန်ႏဘာႏသာႏ 69.1% Roman Catholic 2.5% en:Church of Ireland 4.1% ခရိယာန်ႏအလင် 14.5% ဘာႏသာႏအဲဉ်ထဝ်း 3.1% အလင် 6.7% ဒေါ့ꩻနယ်တဝ်းသား
Demonym	အုဲင်းရိစ်
အစိုႏရ	ခမ်းတဖြုံႏ ပါလီမန်လွတ်တောႏ ခမ်းနမ်းဗွေႏခမ်းထီ
• ခမ်းနမ်းဗွေႏ	en:Michael D. Higgins
• en:Taoiseach	en:Leo Varadkar
• en:Tánaiste	en:Micheál Martin
• တရာꩻသူꩻကီꩻတန်ချုတ်	en:Donal O'Donnell
ထေဥပဒေႏလွတ်တောႏ	en:Oireachtas
• လွတ်တောႏအရန်းကီ	Seanad
• လွတ်တောႏအရန်းလ့	Dáil
လွစ်တခြင်ရေꩻ လꩻယူကေခမ်းတန်ထျꩻ
• အုဲင်ယာလန်ခမ်းနမ်းဗွေႏခမ်းထီ ကေႏညာႏချက်	၁၉၁၆ ဧပီလာ ၁၄
• ကေႏညာႏလွစ်တခြင်ရေꩻ	၁၉၁၉ ဇန်နဝါရီလာ ၂၁
• en:Anglo-Irish Treaty	၁၉၂၁ ဒီသဲဉ်ဗာ ၆
• ၁၉၂၂ လွောင်ႏဗူႏပုင်ႏ အခေႏခံႏဥပဒေႏ	၁၉၂၂ ဒီသဲဉ်ဗာ ၆
• ‌၁၉၇၃ ခမ်းထီအခေႏခံႏဥပဒေႏ	၁၉၃၇ ဒီသဲဉ်ဗာ ၂၉
• ခမ်းနမ်းဗွေႏခမ်းထီဥပဒေႏ	၁၉၄၉ ဧပီ ၁၈
ဧရိယာႏ
• ခြွဉ်း	၇၀,၂၇၃ km2 (၂၇,၁၃၃ sq mi) (အရန်း: ၁၁၈)
• ထီနမ်း (%)	2.0%
လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်း
• ၂၀၂၂ အရမ်ꩻ	5,123,536 (အရန်း - ၁၂၂)
• ၂၀၂၂ မွူးကွို့ꩻနာꩻစာႏရင်ꩻ	5,149,139
•  တချ	၇၁.၃/km2 (၁၈၄.၇/sq mi) (အရန်း - ၁၁၃)
GDP (PPP)	၂၀၂၃ အရမ်ꩻ
• ခြွဉ်း	$633 ဗီလီယံ (အရန်း - ၄၀)
• Per capita	$124,596 (အရန်း - ၃)
GDP (nominal)	၂၀၂၃ အရမ်ꩻ
• ခြွဉ်း	$516 ဗီလီယံ (အရန်း - ၃၀)
• Per capita	$101,509 (အရန်း - ၂)
Gini (၂၀၂၂)	27.9 ဖွိုႏ
HDI (၂၀၂၁)	0.945 ထိုမွေး · ၈
ရွဉ်ဗီႏ	ယူရို (€)[c] (EUR)
အခိင်ႏအွိုင်ꩻ	GMT (UTC )
• ခမ်းသဲင် (DST)	အုဲင်ယာလန်ခမ်းအခိန်ႏအွိုင်ꩻ-IST (UTC+1)
မွူးနီꩻစွယ်ꩻပွုံႏစံႏ	နီꩻ/လာ/နေင်ႏ
ဝါးကာꩻစနိစ်	စေႏ
ဖိုန်းကိုဒ်အမုဲင်	+353
Internet TLD	.ie[d]
^ Article 4 of the Constitution of Ireland declares that the name of the state is Ireland; Section 2 of the Republic of Ireland Act 1948 declares that Republic of Ireland is "the description of the State". ^ Article 8 of the Constitution states that Irish is "the national language" and "the first official language", and that English is "a second official language". ^ Prior to 2002, Ireland used the Irish pound as its circulated currency. The euro was introduced as an accounting currency in 1999. ^ The .eu domain is also used, as it is shared with other European Union member states.

အုဲင်းရိစ် လွစ်တခြင်ရေꩻ စဲ့ꩻပွယ်ꩻထွူ တဲမ်းချုတ်နွောင်ꩻလွေꩻ အိင်ဂလို-အုဲင်းရိစ် လိတ်ချုတ်တဲင် ဗိတိသျဓနသယာယ ယူကေခမ်းတန်ကို လွစ်တခြင်ဒါႏ အုဲင်းရိစ်ခမ်းထီယို အွဉ်ႏထွော့နွောင်ꩻပါ နမ်းပဲင်ႏအိုပ်ချုတ်ခွင်ꩻလꩻဟံႏနယ်ႏအနေႏ တယ်ႏထောင်ႏလွေꩻ ၁၉၂၂ ဗာႏ ဒီသဲဉ်ဗာလာ ၆ နီꩻကိုသွူ။ ပွိုး ဝက်စ်မင်စတာ ဥပဒေႏ တောမ်ႏ ၁၉၃၆ ဗာႏ စွန်ꩻထိုꩻဟော်နန်ꩻ အရေꩻတဲင် အုဲင်းရိစ်ခမ်းထီ ပဲင်ႏဆဲင်ႏအချုတ်အာႏဏာႏနဝ်ꩻ ယိင်းအာလွဉ်ထဲင်းစွဉ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၃၇ ကို ကျဋ္ဌာန်းဒါႏ အခေႏခံႏဥပဒေႏတသာနဝ်ꩻ ကေႏညာႏလွေꩻစွဉ်ႏ အချုတ်အာႏဏာႏ အဗွေတဗာႏ ပဲင်ႏဆဲင်ႏဒါႏ အုဲင်ယာလန်ခမ်းထီ နဝ်ꩻသွူ။