ဖြားဗွာဦးဖြူ

ဖြားဗွာဦးဖြူ (ဟဲ့ꩻ) ဦးဖြူ ယိုနဝ်ꩻ ဖါဖြားကုသလ+မွိုးကျောင်ꩻဗူးသီး လွူးဖွါꩻလင်ꩻဖေႏ ၁၉၀၁-ဗာႏနေင်ႏ၊ ဖြဝ်ꩻခမ်းအခဝ်နဝ်၊ ဝေင်ꩻနယ်ႏသီႏသဲင်ႏ၊ အွိုင်ႏနောင်ကျောႏ၊ ဒုံသီႏသဲင်ႏတန်ကိုနဝ်ꩻသွူ။ မွိုးဖါနီဖြာꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏဗုဒ္ဓဘာႏသာႏခွိုꩻ ပအိုဝ်ႏခမ်းရင်ꩻသားဒျာႏသွူ၊ ဖါနဝ်ꩻ လက်သမာꩻဆရာႏ တဖြာꩻတဲ့မွေးမွေးနဝ်ꩻသွူ။ ပအိုဝ်ႏခမ်းရင်ꩻသား ဦးဖြူနဝ်ꩻ တဲႏပေႏခါကာႏ သꩻပါမွေး၊ ထောင်လွူꩻမွေး ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻတွမ်ႏယေန်ႏငဲမုꩻနဝ်ꩻသွူ၊ ကွပ်ထွာလိုꩻ သေစွစ်ꩻစဲစ်ꩻ နမ်းလိုꩻမျိုꩻသမဲင်ꩻတွမ်ႏ ယေန်ႏငဲမုꩻသားတဖြာꩻတဲင် ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻတွမ်ႏယေန်ႏငဲးရေꩻအစွိုꩻကိုနဝ်ꩻ ဥက္ကဋ္ဌတာႏဝွန်ႏယင်၊ နာယကတာႏဝွန်ႏယင် ထူႏတာႏဝွန်ႏခွုမ်နဝ်ꩻသွူ။ ဦးဖြူနဝ်ꩻ မူလရန်းပညာႏ၊ အရန်းထိုပညာႏဖုံႏယို သွဉ်ထူႏ အမေႏရိကန်ႏသာႏသနာႏပျုကျောင်ꩻ (အေတီအဲမ်)ကအဝ်ႏဗွောင်ဒါႏ တောင်ႏကီꩻဝေင်ꩻကိုနဝ်ꩻတဲင် အောင်ႏဗꩻစွဉ်ႏ ၉-တန်ꩻသွူ၊ ၁၀-တန်ꩻနဝ်ꩻတဲးတဲ့ ထင်ႏသွဉ်အောင်ႏမျင်ႏဒျာႏ ဝေင်ꩻရန်ႏကုန်ႏကို ကူရှင်အရန်းထိုကျောင်ꩻ (Cussin)နဝ်ꩻသွူ။ အောင်ႏ(၁၀)တန်ꩻထွူနဝ်ꩻ သွဉ်သွုပ်လွေꩻပညာႏ ရန်ႏကုန်ႏ အင်းစိန်စက်မှုသိပ္ပံကျောင်ꩻကိုသွူ။

စဝ်းစဝ်းခါကာႏ ထွာလိုꩻပရဟိတသꩻတလာတဲင် ကွပ်မဉ်ခွုမ်မာꩻ ဝင်ꩻအကျိုꩻတွော့ꩻ လိုꩻမုꩻရေꩻထာꩻမာꩻဖုံႏအကို နေးတွမ်ႏသꩻပါပါ နွို့ခွုမ်မာꩻလွေꩻစွဉ်ႏသွူ။ ကွပ်မွိုးစိုးဖါပန်သꩻတဲင် ဆို့ꩻရုဲင်ရေꩻထာꩻမာꩻယိုလဲ့ သꩻဝါႏသနာႏပါနဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၂၈-ဗာႏနေင်ႏနဝ်ꩻ တောင်ႏကီꩻဝေင်ꩻကို နေးတွမ်ႏဗုဒ္ဓဘာႏသာႏထုံꩻစံႏအတွိုင်ꩻ တောႏလမ်းတွမ်ႏ မွိုးနင်ꩻပေါက်ꩻနဝ်ꩻသွူ၊ ပိုခိုပိုမူႏ ထွန်ꩻကာꩻလွဉ် ၁၃-ဖြာꩻသွူ၊ အမာမွိုးနင်ꩻပေါက်ꩻနဝ်ꩻ ခန္ဓာႏပြောင်ꩻထိုꩻခန်းဒျာႏ ၁၉--၁-ဗာႏနေင်ႏ၊ ဇန္နဝါရီလာကိုနဝ်ꩻသွူ၊ ဦးဖြူနဝ်ꩻ သက် ၂၅-အရွယ်ႏတွင်ꩻ ၁၉၂၆-ဗာႏနေင်ႏကိုနဝ်ꩻ နွို့ထေင်းထမ်ႏ ဝေင်ꩻတောင်ႏကီꩻ၊ သစ်တောရွုမ်ꩻ စာႏရေꩻတာႏဝွန်ႏနဝ်ꩻသွူ။ မာꩻငတ်ꩻနေင်ႏဗော့ꩻဗော့ꩻထွူ ၁၉၃၀-ဗွေနေင်ႏနဝ်ꩻ နွို့မာꩻအခွဉ်ႏစာႏရေꩻ သထုံႏ-သီႏသဲင်ႏစောက်ꩻဖါး ခွန်စိန်ႏထျꩻ၊ စောက်ꩻဖါးအုပ်ချုပ်ရေꩻအကို ထွာဖေႏတရာꩻသူꩻကီꩻ နွို့ထေင်းထမ်ႏ ဗꩻစွဉ်ႏ ၁၉၄၈-ဗာႏနေင်ႏကိုသွူ၊ ဖြဝ်ꩻခမ်းအကို နယ်ႏယင်ဟန်ႏဖုံႏအကို အုံအဝ်ႏလိုꩻဖြာꩻခြွဉ်း ကဲဉ်းအာနဝ်ꩻ ထွာလွဒျာႏ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻလဲ့ အစဲဉ်ႏအဆက်အနေႏ စောက်ꩻဖါးဖြဝ်ꩻသီးဖုံႏ အုပ်ချုပ်လွဉ်ဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ပအိုဝ်ႏသွီႏကပါဒါႏ ဝေင်ꩻဗွေႏ(စောက်ꩻဖါး)ကအုပ်ချုပ်နဝ်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏ သထုံႏ-သီႏသဲင်ႏတနယ်ႏလွုမ်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ သထုံႏ-သီႏသဲင်ႏ စောက်ꩻဖါးတခြွိုင်ႏသန်ꩻတဝ်းခိန်ႏတွမ်ႏ ဗꩻစွဉ်ႏကလယ်ꩻထိုꩻ ၁၉၄၈-ဗာႏနေင်ႏတွင်ꩻ စောက်ꩻဖါးခွန်စီနမ်းခြောင်ꩻတင်အနေႏ ဦးဖြူနဝ်ꩻ ထူႏတာႏဝွန်ႏအုပ်ချုပ်ဗာႏ သထုံႏ-သီႏသဲင်ႏနယ်ႏနဝ်ꩻသွူ၊ အခိန်ႏနဝ်ꩻတွင်ꩻ ၁၉၄၇-ဗာႏနေင်ႏ၊ တဲႏဖေဖော်ဝါရီလာ ၃-နီꩻ ဗꩻလွေꩻ ၁၂-နီꩻနဝ်ꩻ ထင်ႏဗာႏ ကအဝ်ႏမာꩻဒါႏ ပင်ႏလုံညီႏလာႏခံႏသူꩻသွူ၊ သထုံႏ-သီႏသဲင်ႏ ခွန်စောက်ꩻဖါးခွန်စီ နမ်းခြောင်ꩻတင်အနေႏ ပင်ႏလုံသဘော်ꩻဗွန်ချက်အကို နွို့တဲမ်းဗာႏ စူမုဲင်နဝ်ꩻသွူ။ စောက်ꩻဖါးခွန်စီ ထွိုင်ႏလယ်ꩻထိုꩻထွူ တဲႏ ၁၉၄၈-ဗာႏနေင်ႏ ဗꩻလွေꩻ ၁၉၅၉-ဗာႏနေင်ႏ နေင်ႏတဆီလွိုလွိုအတွင်ꩻ ထွာဖေႏစောက်ꩻဖါး စူထောက်အနေႏ အုပ်ချုပ်ဗာႏ သထုံႏ-သီႏသဲင်ႏနယ်ႏယိုသွူ၊ ၁၉၄၇-ဗာႏနဝ်ꩻ ခံႏဗာႏဝင်ꩻလွိုက်ဒင်ႏ ခမ်းပေါင်ꩻဗူႏမန်းနဲင်ႏငံႏတောႏ မာꩻတုံးမာꩻခမ်း လွတ်တောႏအမတ်နဝ်ꩻသွူ၊ ထွာဒျာႏ သထုံႏ-သီႏသဲင်ႏစောက်ꩻဖါးနမ်းတင်အနေႏ ခံႏဗာႏဝင်ꩻလွိုက်နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။

၁၉၄၈-၁၉၅၂ အခိန်ႏတွင်ꩻ ခံႏဗာႏဝင်ꩻလွိုက် ဖြဝ်ꩻခမ်းကောင်စီ လွတ်တောႏနွို့အစွိုꩻတဲင် ထူႏတာႏဝွန်ႏခွုမ်မာꩻဗာႏ ပညာႏရေꩻတွမ်ႏ ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻဝွန်ႏတန်နဝ်ꩻသွူ၊ ၁၉၄၇-ဗာႏနေင်ႏ ကထွို့ꩻဗူႏဒါႏ "ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻသီး နဲင်ႏငံႏရေꩻအွဉ်ငါအစွိုꩻ"ကိုနဝ်ꩻ ထွာဖေႏဗာႏ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌတာႏဝွန်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၅၀-ဗွေ ဩဂုတ်လာ ၂-နီꩻနဝ်ꩻ ယားကုဲင်ထိုꩻချာ "ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻသီး နဲင်ႏငံႏရေꩻအွဉ်ငါအစွိုꩻ"ထွူတဲင် ဖေႏကယိန်းလုဲင်းပြင်ႏ ယိန်းတွိုႏခြောင်ꩻတဲင် ကထွို့ꩻဗူႏ တဲႏထောင်ႏလွေꩻ "ခမ်းပေါင်ꩻဗူႏ ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻအစွိုꩻချုပ်"(ပအမဖ)အစွိုꩻကိုနဝ်ꩻတဲ့ အွဉ်ငါပါသော့ꩻဖေႏနဝ်ꩻသွူ။ တဲႏ ၁၉၅၄-ဗာႏ ဗꩻလွေꩻ ၁၉၅၈-ဗာႏ လစ်ꩻနေင်ႏကိုနဝ်ꩻ ခံႏဗာႏဝင်ꩻထိန်ꩻသိမ်ꩻခါꩻ တွမ်ႏပုဒ်မွူး ၅-တဲင် အုံဗာႏမန္တလေꩻထောင်ႏကိုနဝ်ꩻသွူ၊ စဲ့ꩻတပ် ထူႏတာႏဝွန်ႏ ပွေါးလမ်းအစိုႏရ (၁၉၅၈-၁၉၆၀)တွင်ꩻကို ခံႏဗာႏဝင်ꩻဖေႏတာႏဝွန်ႏ အွဉ်ႏထွာဖြဝ်ꩻခမ်း လဝ်းဟွုန်ရေꩻဝွန်ႏတန်နဝ်ꩻသွူ။ အဝ်ႏထေင်းထမ်ႏ တာႏဝွန်ႏနဝ်ꩻအတွင်ꩻ ပအိုဝ်ႏစူခွုမ်သားအစွိုꩻ (ပအလဖ)ယို ဖေႏကအွဉ်ႏစွꩻစူခွုမ် ငိမ်ꩻချမ်ꩻရေꩻအတွက် ယံဖေႏကတွိုင်ႏပင်ႏ ထွို့ꩻခြိꩻလွဉ်နဝ်ꩻ ခွုမ်မာꩻထူႏတာႏဝွန်ႏဖေႏသွူ။ ပလို့ꩻသော့ꩻနမ်းသꩻ ကွပ်ခွုမ်မာꩻနဝ်ꩻမꩻ နီဖဲ့ꩻနီခဝ် လꩻလွထာꩻသေနာႏမုꩻတဲင် ၁၉၅၈-ဗာႏ၊ မေလာ(၅)နီꩻနဝ်ꩻ မာꩻနွောင်ꩻစွဉ်ႏ အွဉ်ႏစွꩻစူခွုမ်ပွယ်ꩻ အခန်ꩻအနာꩻနဝ်ꩻသွူ။ ခမ်းပေါင်ꩻဗူႏပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻအစွိုꩻချုပ်အကို အွဉ်ငါသားဖုံႏတွမ်ႏ နွို့လွဉ်ထာꩻလေ အွဉ်ႏစွꩻစူခွုမ် အွဉ်ငါသားဖုံႏ အုံကွံဝင်ꩻတဲင် (ပအမဖ) ခမ်းပေါင်ꩻဗူႏပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻအစွိုꩻချုပ် အမုဆောင်ႏကောႏမတီႏယို ထွို့ꩻဗူႏတသာချာယင်း ၁၉၅၈-ဗာႏ၊ မေလာ(၈)နီꩻကိုနဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၅၉-ဗာႏ တဲႏ မေလာ ၂၀-ဗꩻစွဉ်ႏ ၂၂-နီꩻကို မာꩻနွောင်ꩻစွဉ်ႏဒျာႏ ခမ်းပေါင်ꩻဗူႏ ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻအစွိုꩻချုပ်ညီႏလာႏခံႏ တတိယလဲင်ႏနဝ်ꩻသွူ။ "ဦးဖြူယိုလဲ့ ယံထွာဖေႏ အစွိုꩻဥက္ကဋ္ဌ"အဝ်ႏညီႏလာႏခံႏနဝ်ꩻကို လွိုက်ဒင်ႏဖေႏတာႏဝွန်ႏစွဉ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၆၀-ဗွေနေင်ႏ နိုဝင်ဘာလာ ၅-နီꩻနဝ်ꩻ ထင်ႏဗာႏ တောင်ႏကီꩻဝေင်ꩻကို ဖြဝ်ꩻခမ်းဥက္ကဋ္ဌ စဝ်ခွန်ချိုရွုမ်ꩻခန်ꩻအကို ကမာꩻဒါႏ "ဖေႏကဖျင်နွောင်ꩻဥပဒေႏ ပွယ်ꩻအုံကွံကျိုႏ"နဝ်ꩻသွူ။ ထွို့ꩻဗူႏအုပ်ချုပ်ပုံႏ အခေႏခံႏဥပဒေႏ မွဉ်းဖျင်ရေꩻ၊ တဲမ်းထွို့ꩻရေꩻ ဖြဝ်ꩻခမ်းဆဲင်ႏရာꩻ ခွုမ်တဖြွီꩻကောႏမတီႏအစွိုꩻကို ပါသော့ꩻနွို့အစွိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ တောင်ႏကီꩻဝေင်ꩻ၊ စားမြိန်ရိပ်သာကို ၁၉၆၁-ဗာႏနေင်ႏ တဲႏဇွန်လာ ၈-နီꩻ ဗꩻလွေꩻ ၁၆-နီꩻအကို မာꩻခမ်းပေါင်ꩻစွုမ်ႏ ညီႏလာႏခံႏတဲင် ဦးဖြူလဲ့ ထင်ႏတွိုင်ႏပင်ႏဆွေꩻနွေꩻသော့ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၆၂-ဗာႏ၊ ဖေဖော်ဝါရီလာ ၂၄-နီꩻတွင်ꩻ ခမ်းခြွဉ်းဗူႏအစိုႏရ အွဉ်ငါမာꩻဖေႏဒါႏ ဖဲစ်ဒရယ်ဆွေꩻနွေꩻပွယ်ꩻ(အမျိုꩻသာꩻညီႏလာႏခံႏ)ယို မာꩻလွေꩻ ဝေင်ꩻရန်ႏကုန်ႏ၊ ပြည်လမ်းကို အွဉ်ႏစွꩻအငဝ်းယုံႏ ခန်ꩻတန်ကိုနဝ်ꩻသွူ၊ ဆွေꩻနွေꩻပွယ်ꩻနဝ်ꩻနဝ်ꩻ လိုꩻမျိုꩻစုအွဉ်ငါသားဖုံႏ၊ ခမ်းရင်ꩻသားအစွိုꩻအဗူႏကို တာႏဝွန်ႏအဝ်ႏလိုꩻသားဖုံႏတွမ်ႏ ဖဆပလအစွိုꩻအွဉ်ငါဖုံႏ၊ ပမညတအစွိုꩻကို အွဉ်ငါသားဖုံႏ မာꩻခတ်ꩻတရန်သားဖုံႏ ထင်ႏလွဉ်လွ စုံႏစုံႏလင်ႏလင်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၆၂-ဗာႏ၊ မတ်လာ(၂)နီꩻနဝ်ꩻ ပိုလ်ႏချုပ်တန်နေဝင်း လုဲင်ႏပြောင်ꩻထူႏထိုꩻ ခမ်းထီအာႏဏာႏတဲင် ခံႏဗာႏဝင်ꩻဆွမ်ꩻ နဲင်ႏငံႏရေꩻအွဉ်ငါသားဖုံႏအကို ဦးဖြူလဲ့ ပါသော့ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ကခံႏဗာႏဝင်ꩻထိန်ꩻသိမ်ꩻခါꩻ ငတ်ꩻနေင်ႏလွိုလွို သူနေင်ႏဗော့ꩻဗော့ꩻသားဖုံႏယို တွိုႏ ၁၉၆၈-ဗာႏ၊ ဖေဖော်ဝါရီလာ ၂၇-နီꩻနဝ်ꩻ အစိုႏရ အွဉ်ႏလွစ်ဖေႏချာတဲင် ဦးဖြူလဲ့ လွစ်ထန်ႏချာယင်းနဝ်ꩻသွူ။ တောႏလန်ႏရေꩻ ကောင်စီခေတ် ၁၉၇၁-ဗာႏ၊ စက်တင်ဘာလာ ၂၅-နီꩻနဝ်ꩻ ဝင်ꩻဖေႏအပ်လွေꩻတာႏဝွန်ႏ "ခမ်းခြွဉ်းဗူႏနဲင်ႏငံႏ တဲမ်းထွို့ꩻခြွဉ်းဗူႏပုံႏ အခေႏခံႏဥပဒေႏ ကော်မရှင်နွို့အစွိုꩻ"နဝ်ꩻသွူ။ ကထေင်းထမ်ႏလွေꩻဒါႏ နဲင်ႏငံႏတာႏဝွန်ႏ၊ လိုꩻမျိုꩻတာႏဝွန်ႏ အမျိုꩻမျိုꩻ နွို့သော့ꩻပင်ႏလုံလိတ်ချုပ် ညီႏညွတ်ရေꩻဗိသုကာႏ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ ဦးဖြူနဝ်ꩻ ခန္ဓာႏပြောင်ꩻထိုꩻ သက် ၇၄-အရွယ်ႏ ၁၉၇၅-ဗာႏ၊ မေလာ ၃-နီꩻ အွိုးဝေင်ꩻတောင်ႏကီꩻ အလမ်းကိုနဝ်ꩻသွူ။

"တောင်ꩻသေꩻ"- အဝ်ႏဟဲ့ꩻကျင်ꩻလဲဉ်း "ဦးဖြူ"တဲင် မဉ်ႏဟဲ့ꩻ"ဖြားဖျူ-ဖြားဗွာ"နဝ်ꩻ မဲ့ꩻအကွင်အီတေားဒျာႏ တွမ်ႏ"ဖြားဗွာ-ဦးလှဖေ"တဲင် ဟဲ့ꩻစူꩻဗော့ꩻ "ဦးဖြူ"နဝ်ꩻသွူ။