ကမ္ဘာႏဟံႏမွူးနီꩻ
ကမ္ဘာႏဟံႏမွူးနီꩻ (အိန်းကလေတ်: Earth Day) အထိန်ꩻအမုဲင်နီꩻယို စွုမ်ႏနေင်ႏ အဝ်ႏမာꩻလွေꩻလွ ဧပီလာ ၂၂ နီꩻကိုသွူ။ အနီꩻနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ထွာအဝ်ႏမာꩻလွေꩻဖေႏ ဆဲင်ႏတကမ္ဘာႏလွုမ်းအနေႏ ထိန်ꩻသိမ်ꩻရဲးကမ်း သဘာႏဝအသောင်အရင်ꩻတာႏ စွဲးကမ်းရေꩻ ဖေႏပညာႏအွဉ်ႏနယ်ပွယ်ꩻဖုံႏသွူ။ အရီးသွတ်ꩻပထမလဲင်ႏ ကမ္ဘာႏဟံႏမွူးနီꩻ အထိန်ꩻအမုဲင်နီꩻယိုနဝ်ꩻ မာꩻစလွေꩻနွောင်ꩻခန်း ၁၉၇၀ ဗာႏ ဧပီလာ ၂၂ နီꩻ ကိုတဲင် ယိုခါနဝ်ꩻ ကမ္ဘာႏဟံႏမွူးနီꩻကွန်ယဲတ်စွိုꩻ(EARTHDAY.ORG / Earth Day Network) အွဉ်ဟိုတဲင်[၁] အဝ်ႏမာꩻလွေꩻ ခမ်းထီပေါင်ꩻ ၁၉၃ ခမ်းကို တောမ်ႏလိုꩻအဖြာꩻပေါင်ꩻ ၁ ဗီလီယံ (သန်း ၁၀၀၀)ဖြာꩻရပ် အဝ်ႏနွို့ပါရဝ်းညီꩻနဝ်ꩻသွူ။[၂][၁][၃]
| ကမ္ဘာႏဟံႏမွူးနီꩻ | |
|---|---|
 The unofficial Earth Flag created by John McConnell includes The Blue Marble photograph taken by the crew of Apollo 17. | |
| ထင်ႏသျာꩻအီ | စွဲးကမ်းကိုဖေႏ ထိန်ꩻသိမ်ꩻရဲးကမ်း သဘာႏဝအသောင်ꩻရင်ꩻတာႏ |
| မာꩻစ | ၁၉၇၀ |
| မွူးနီꩻ | ဧပီလာ ၂၂ |
| အလဲင်ႏ | စွုမ်ႏနေင်ႏ |
ကအဝ်ႏရုဲင်ꩻတသွိုးဒါႏ ငိမ်ꩻချမ်ꩻရေꩻသား ဂျွန်မက်ကော်နယ်(John McConnell) နဝ်ꩻ ယံကမာꩻနွောင်ꩻ ကမ္ဘာႏဟံႏ ကေꩻဇူꩻတရာꩻဖုံႏ အထိန်ꩻအမုဲင် မွူးနီꩻတနီꩻတာႏ ရိုꩻနဝ်ꩻတဲင် ဒင်ႏသွင်ꩻလွေꩻခန်း ကွီကော့ꩻချက်(အဆို) ၁၉၆၉ ဗာႏ ဝေင်ꩻသန်ဖရန်သိစ်သကို ကို ကမာꩻဒါႏ ယူနဲတ်သကို ညီႏလာႏခံႏ(ကွန်ဖရင့်) ပွယ်ꩻမော့ꩻခွဲးဝင်ꩻကိုတဲင် ကမ္ဘာႏဟံႏအခဝ်ထင်ꩻဒေႏသ ခမ်းသဲင်အစခိင်ႏကာႏလ အရီးသွတ်ꩻပထမနီꩻ ကထွာဒါႏ ၁၉၇၀ ဗာႏ မတ်လာ ၂၁ နီꩻကိုနဝ်ꩻ အွဉ်မာꩻစလွေꩻနွောင်ꩻခန်း အထိန်ꩻအမုဲင်နီꩻနဝ်ꩻသွူ။ သဘာႏဝတရာꩻ ကတရျားဒါႏ အခေႏနေႏ ကအဝ်ႏဒါႏ အနီꩻယိုနဝ်ꩻ ဂျွန်မက်ကော်နယ် တဲမ်းဖေႏသွူတဲင် ကုလသမဂ္ဂ အစွိုးအဒဝ်ႏ အွဉ်အကိုရေꩻကယ်ႏ ကထွာဒါႏ ဦးသန့်နဝ်ꩻ တဲမ်းထွို့ꩻဖေႏစူမုဲင်တဲင် ဖေႏခွင်ꩻလွေꩻခန်း ကေႏညာႏချက်ကိုသွူ။ ထွိုင်ႏညတလာ ၁၉၇၀ ဗာႏ လာဧပီ ၂၂ နီꩻနဝ်ꩻ အမေႏရိကန်ႏခမ်း သီးနေက်လွတ်တောႏအမတ် ဂေးလော့ဒ်နယ်ဆင်(Gaylord Nelson) နဝ်ꩻ အွဉ်ဟိုဒါႏ သဘာႏဝအသောင်အရင်ꩻဆဲင်ႏရာꩻ ပွယ်ꩻမော့ꩻခွဲးအိုင်ကိုမ်ဝင်ꩻကိုနဝ်ꩻ မာꩻလွေꩻပါခန်း ကမ္ဘာႏဟံႏမွူးနီꩻ နီꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဆုဲင်ꩻတညတဝ်းအခိင်ႏကို အွဉ်ႏအသိအမှတ်ပျု ဝွေꩻထာꩻမာꩻဖုံႏအနေႏတဲင် နယ်ဆင် လꩻလွေꩻခန်း Presidential Medal of Freedom Award ဆုꩻနဝ်ꩻသွူ။[၄] ဧပီလာ ၂၂ နီꩻနဝ်ꩻ အမေႏရိကန်ႏခမ်းကို အဝ်ႏမာꩻလွေꩻခန်း ကမ္ဘာႏဟံႏမွူးနီꩻအနေႏကျာꩻ စွိုးခွိုꩻခြိꩻထူႏရေꩻကယ်ႏ ဒင်းနစ်ဟေးအီးစ်(Denis Hayes) နဝ်ꩻ ထွို့ꩻဗူႏလွေꩻခန်း ခမ်းထီပေါင်ꩻ ၁၄၁ ခမ်းထွူ အွဉ်ႏထွော့မာꩻလွေꩻခန်း အခမ်းခမ်းဆဲင်ႏရာꩻ(အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ) မွူးနီꩻအနေႏ မာꩻလွေꩻခန်း ၁၉၉၀ ဗာႏကိုသွူ။ ခမ်းထီပေါင်ꩻအာဖုံႏလဲ့ မာꩻလွခန်း ကမ္ဘာႏဟံႏမွူးနီꩻ အထိန်ꩻအမုဲင်အနေႏ အဝ်ႏသောင်ႏသာခွုမ်မာꩻလွေꩻပါခန်း ထိန်ꩻသိမ်ꩻရဲးကမ်း သဘာႏဝအသောင်အရင်ꩻ ထာꩻမာꩻဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။[၅][၆][၇]
အာႏကွိုꩻ
မွဉ်းဖျင်- ↑ ၁.၀ ၁.၁ "EARTH DAY 2020: WHAT IS IT AND HOW DO PEOPLE MARK IT AROUND THE WORLD?"၊ independent.co.uk၊ April 21, 2020။ February 19, 2021 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူ။
- ↑ 1 billion people are taking part in Earth Day - here are some reasons to be hopeful this year။ Euronews (April 20, 2022)။
- ↑ "The 50th Anniversary Of Earth Day Unites Tens Of Millions Of People Across The World In Action And A Multi-Platform Event"၊ yahoo.com၊ April 24, 2020။ February 19, 2021 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူ။ Archived from the original on April 22, 2021။
- ↑ Striepe၊ Becky (2013-04-21)။ Earth Day Care2 Healthy Living။ Care2.com။ 2013-04-23 ကို ဒင်ႏထွူလဲဉ်း မူရင်းမော်ကွန်း။ 2013-04-24 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။
- ↑ Staff – The Builtt Foundation". Bullitt.org. Archived from the original on August 7, 2011. Retrieved April 22, 2011.
- ↑ "The Rumpus Interview With Earth Day Organizer Denis Hayes". The Rumpus.net. April 17, 2020. Retrieved April 20, 2020.
- ↑ "How Earth Day gave birth to the environmental movement=The Harvard Gazette". January–February 1990. Archived from the original on March 28, 2010. Retrieved April 22, 2010.