ခွန်ခမ်းခြွိုင်ꩻ
"ခွန်ခမ်းခြွိုင်ꩻ"နဝ်ꩻ ထွာပအိုဝ်ႏစတီရီယို တချင်ꩻငဝ်း ဂီတလောကအကို ပရိသတ်ကနစ်သက်လွိုငါႏ၊ ကဖေႏအာႏလွငါႏ ရွစ်ငဝ်းတချင်ꩻသားတဖြာꩻနဝ်ꩻ အွဉ်ႏနယ်ဗာႏ "အရွစ်ယံ ခွန်ခမ်းခြွိုင်ꩻ"ယိုသွူ။ ခွန်ခမ်းခြွိုင်ꩻ ငဝ်းတချင်ꩻနဝ်ꩻ လိုꩻပေႏခေတ်ယိုခါလဲ့ အဝ်ႏစွယ်ꩻလွဝင်ꩻဖုံႏ၊ ငဝ်းတချင်ꩻမဉ်ꩻတန်စားဖုံႏတန်သွူ။ အရွစ်သား ခွန်ခမ်းခြွိုင်ꩻယိုနဝ်ꩻ တွမ်ႏကချꩻသေꩻခါꩻဖေႏဒါႏ ပအိုဝ်ႏဂီတလောက အရွီးအခိုႏ ခွန်သာဒွန်း (ကကုဲင်ထိုꩻလဲဉ်း)ယို နွို့သွိုလို့ဝင်ꩻ ဂီတလောကကိုတဲင် သက်လꩻဝါႏတန် အရွစ်ယံတဖြာꩻ မဉ်ႏရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့ တမာႏတဝ်းသွူ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ အီႏသွုပ်ဆွိုက်နယ်ဖေႏ တွမ်ႏကကျွိုက်ငဝ်းတချင်ꩻသား တစူးတစိꩻ၊ ခွန်ခမ်းခြွိုင်ꩻ ကရုဲင်ꩻတသွိုးဗာႏ အကျောင်ꩻအခရာႏသွူ။ ခွန်ခမ်းခြွိုင်ꩻ-ကရိုꩻဒါႏ မဉ်ꩻယိုနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏအနုပညာႏ ဂီတတချင်ꩻငဝ်းမဉ်ꩻဒျာႏ၊ မဉ်ꩻရင်ꩻနဝ်ꩻ ခွန်သိန်းအောင် (ဟဲ့ꩻ)"ခွန်အောင်ဆန်း"သွူ။ လွူးဖွာꩻနေင်ႏနဝ်ꩻ ၁၃၁၇-ဗာႏနေင်ႏ၊ ဒုတိယဝါႏဆိုႏလောင်း (၉)နီꩻ။ ၁၉၉၄-ဗာႏနဝ်ꩻ သက်လꩻ (၃၉)တဲင် ခွန်ခမ်းခြွိုင်ꩻလွူးနေင်ႏနဝ်ꩻ နပ်ခန်ꩻရမ်ꩻလꩻဒျာႏသွူ။ ပညာႏအရန်းနဝ်ꩻ သွဉ်တွိုႏဗာႏ (၈)တန်ꩻ တနီꩻဒျာႏ၊ ဖါမဉ်ꩻနဝ်ꩻ "ဖြားမောင်ငယ်"၊ မွိုးမဉ်ꩻနဝ်ꩻ "မွိုးအေးတင်"။ မာမဉ်ꩻနဝ်ꩻ "နန်းစုစုဌေး"၊ ပိုမူႏအဝ်ႏ(၃)ဖြာꩻ၊ ပိုခိုအဝ်ႏ(၁)ဖြာꩻ၊ ပိုလစ်ꩻဖြာꩻဖုံႏနဝ်ꩻ (က) နင်ꩻချောစုအောင် (ခ) နင်ꩻနွေးဆုအောင်-နင်ꩻနွေးဝေ (ဂ) ခွန်ရာဇာအောင် (ဃ) နင်ꩻဖွေးစုအောင်-နင်ꩻဖွေးဖွေး သွူ။ ထွာအရွစ်ယံ မဉ်ꩻတန် "ခွန်ပေါႏရင်း"ဝေးနဝ်ꩻသွူ။
| ခွန်ခမ်းခြွိုင်ꩻ | |
|---|---|
| မိဉ်ꩻ ဇာႏတိ | ခွန်အောင်ဆန်း |
| လွူးဖွာꩻ | ခွန်သိန်းအောင် ဩဂဲစ် ၁၂၊ ၁၉၅၅ |
| ခမ်းထီခွိုꩻ | ပအိုဝ်ႏ |
| မိဉ်ꩻ အလင်ဖုံႏ | ခွန်သိန်းအောင် (ဟဲ့ꩻ) ခွန်အောင်ဆန်း |
| ခမ်းထီသား | မျန်မာ |
| ပညာႏရေꩻ | ၇ တန်ꩻရန်းဖြွောန် |
| ရုဲင်ꩻတသွိုးနေင်ႏဖုံႏ | ၁၉၇၄-၇၅ |
| ခေတ်(စိုး) | နီဆီ၊ နီဆီပုဲင်ရျာꩻဗူႏ |
| မိဉ်ꩻကျော်ႏလွီးဟွမ်ဗာႏခရာႏ | တဲမ်း/ရွစ်ငေါဝ်းသꩻချင်ꩻ |
| ဇာႏတိ | ဝေင်ꩻတောင်ႏကီꩻ |
| ကိုꩻကွဲႏယွုမ်းအံႏမုꩻ | ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ |
| လမ်းသား(ဖုံႏ) | နန်းစုစုဌေး |
| ပိုဖုံႏ | နင်ꩻချောစုအောင်၊ နင်ꩻနွေးဝေ၊ ခွန်ရာဇာအောင်၊ နင်ꩻဖွေးဖွေး |
| မွိုးဖာ(ဗွေႏ) | ဖြားမောင်ငယ် + မွိုးအေးဝင်း |
| ဖူးဝေးခွိုꩻဖုံႏ | ခွန်ပေါးရင်း (ဖူး) |
ကနွို့သော့ꩻ ဂီတလောကနဝ်ꩻ ၁၉၇၄-၇၅ ရပ်နဝ်ꩻ ခွန်သာဒွန်း ဟဲ့ꩻသော့ꩻတဲင် သွင်ꩻရီးရီးငဝ်းတချင်ꩻနဝ်ꩻ "ရွဉ်တွမ်ႏခမ်ꩻ၊ ခိုဗင်ႏတန်၊ နမ်းစောက်အာႏသꩻဝါးတောင်ꩻ" နွို့သော့ꩻအီစတွမ်ႏ ငဝ်းတချင်ꩻနဝ်ꩻဖုံႏသွူ။ မြန်မာ့အသံသား ကေားဆွမ်ꩻဖေႏတဲင် တဲႏစပအိုဝ်ႏဂီတလောကနေင်ႏလဲ့ မွေးမွေးနဝ်ꩻသွူ။ မျိုꩻခွန်ခွိုꩻအဗူႏနဝ်ꩻ (၁၅)ခွေႏ၊ နမ်းတဖြာꩻရွစ်နဝ်ꩻ မန်း (၂)ခွေႏ၊ ခွေႏပအိုဝ်ႏနဝ်ꩻ (၄)ခွေႏ၊ တွမ်ႏယောင်းယွာꩻနဝ်ꩻ (၃)ခွေႏ၊ ရွစ်ငီꩻဝင်ꩻနဝ်ꩻ (၁၂)ခွေႏ၊ ထမ်းစင်းနဝ်ꩻ (၄)ခွေႏ၊ ဗွေႏသျင်ႏဖယောင်ꩻနဝ်ꩻ (၂)ခွေႏ၊ တဲမ်းငဝ်းတချင်ꩻနဝ်ꩻ (၁၈၀)ရပ်၊ ရွစ်လွဉ်ငဝ်းတချင်ꩻနဝ်ꩻ (၂)ရျာꩻလွို၊ အကျွိုက်သွတ်ꩻလွိုလွိုနဝ်ꩻ "ဒဲဉ်သီႏလာဗွေ"ငဝ်းတချင်ꩻတွမ်ႏ "ပအိုဝ်ႏချင်ꩻချင်ꩻဖတဝ်းဝင်ꩻ"။ ပရိသတ်အကျွိုက်သွတ်ꩻနဝ်ꩻ "ကာချာကာငါ"။ ကရွစ်ရှိုး အပျောႏသွတ်ꩻနဝ်ꩻ "ဘုရာꩻပွယ်ꩻတွမ်ႏ ခွိုꩻပအိုဝ်ႏမွူးနီꩻ"။ ကလꩻအကျိုꩻကေꩻဇူꩻနဝ်ꩻ ဖူးဝေးပရိသတ်သီး စူတဗꩻငဝ်းတွမ်ႏ ဖေႏအာႏငဝ်း။ အယပ်ꩻအခုဲင်ႏနဝ်ꩻ ပေႏပေႏခါ ကွပ်ဝါႏသနာႏငါႏတိန်ႏဒုံႏတဲင် ထန်ႏတရတ်ဗာႏကျောင်ꩻ။ ထန်ႏဖိုခွေႏနဝ်ꩻ မန်းခွေႏနဝ်ꩻ "လိုက်ရဲမှာလား၊ ညှို့ကွင်း?"နီခွေႏ လို့လိုစင်စင် အဝ်ႏအခွေႏ (၂၀)လွိုလွိုသွူ။ "လိုက်ရဲမှာလား"ခွေႏနဝ်ꩻ ပြည်ရတနာတေးသံသွင်း (ရန်ႏကုန်ႏ)၊ ရွှေညောင်တေးသံသွင်း(တောင်ႏကီꩻ)ဝွေꩻသီးဖြေ့ꩻစာဖေႏသွူ။ ညှို့ကွင်း-နဝ်ꩻ အင်္ဂလန်စိန်တေးသံသွင်း (ရန်ႏကုန်ႏ) တွမ်ႏရွှေညောင်တေးသံသွင်းသီး ဖြေ့ꩻစာဖေႏသွူ။ အဝ်ႏကုဲင်ပအိုဝ်ႏခွေႏနဝ်ꩻ သွင်ꩻဒျာႏဗော့ꩻ ရွှေညောင်တေးသံသွင်း (တောင်ႏကီꩻ)ဖြေ့ꩻစာဖေႏနဝ်ꩻသွူ။
တောင်ꩻသေꩻ- ကွဲႏတွော့ꩻယိုနဝ်ꩻ ဗꩻ ၁၉၉၄-ဗာႏလွုမ်ꩻ၊ အဆုဲင်ꩻတဲ့ ထန်ႏသမ်းယင်းအဝ်ႏဒျာႏအကျောင်ꩻ။ [၁] [၂]