ထီဝခေတ်
ထီဝခေတ် (အိန်းကလေက်: Ice Age) ထီဝစိုး ကရိုꩻနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ခိန်ႏညဆွာꩻ တလꩻလို့ဗာႏတဝ်းဒွိုန်း ကမ္ဘာႏဟံႏမဲ့ငါခိုႏ အလျားခိန်ႏ ကာႏလဒျာႏသွူ။ အခိန်ႏနဝ်ꩻခါနဝ်ꩻ ကမ္ဘာႏတွိုက်တန်ဖုံႏလောင်းယို ထွာဒျာႏ ထီဝဖုံႏ၊ ထီဝနမ်းဖုံႏတောမ်ႏ အမလင်(apline) ထီဝခြုံးတန် (galciers)ဖုံႏ အဝ်ႏဒို့ꩻတခြို့ အဝ်ႏတန်ကျာꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဟံႏပထဝီႏကာႏလ အတဲက်အလꩻ ကမ္ဘာႏ အကြဲင်ႏမော့နဝ်တောမ်ႏ အကြဲင်ႏမော့ထင်ꩻဖုံႏကို ထီဝနမ်းဖုံႏ မိဉ်ႏအဝ်ႏဒို့ꩻတခြို့နဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဗာႏ ထီဝခေတ်သွူ။ ကောပ်နဝ်ꩻမꩻ ခေတ်ယိုခါနဝ်ꩻ ဟံႏပထဝီႏကာႏလအလꩻ ဟဲ့ꩻထီဝခေတ်လဲ့ လꩻဒျာႏသွူ (ပွိုးစွဉ်ႏ ဂရဉ်းလဲဉ်းတောမ်ႏ အာတန်တိက ကိုနဝ်ꩻ ထီဝခြုံးတန်ဖုံႏ အဝ်ႏဒို့ꩻတွိုႏကယိုခါနဝ်ꩻသွူ)။
ယဟန်ႏနဝ်ꩻအဝ်ႏရိုꩻဒျာႏ "ထီဝခေတ်"နဝ်ꩻ ထီဝဖုံႏ ကအဝ်ႏဒို့ꩻတခြို့ဒါႏ အမေႏရိကတွိုက်ထင်ꩻ တောမ်ႏ ဥရောပတွိုက်ဖုံႏကျာꩻ အခိန်ႏကာႏလဒျာႏ နုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့အဝ်ႏသွူ။ ငဝ်းရိုꩻနဝ်ꩻအလꩻ "ထီဝခေတ်"နဝ်ꩻ အရမ်ꩻအနေႏ ထွာဒျာႏ ကထွူꩻထိုꩻလဲဉ်း ပွိုင်းလဲင်ႏကရီးစခါ လꩻလဲဉ်းအနေင်ႏပေါင်ꩻ (၂၀ဝ၀ဝ)နေင်ႏရပ်ဒျာႏသွူ။ ပွိုင်းလဲင်ႏစခါ ကထွူထိုꩻလꩻလဲဉ်းအနေင်ႏပေါင်ꩻ (၁)သန်းရပ်ကိုနဝ်ꩻ ကမ္ဘာႏဟံႏအခဝ်ထင်ꩻ တဗာႏလုမ်းနဝ်ꩻ ထီဝဖုံႏ အဝ်ႏဒို့ꩻတခြို့ခါꩻလို့ဒျာႏသွူ။ ခိန်ႏနဝ်ꩻခါ ကမ္ဘာႏဟံႏယို ပွိုးတမုဲင်ꩻ အခွꩻကအာဗာႏထာꩻနဝ်ꩻတဲ့ ပညာႏသျင်ႏသီး တသေစဲင်းတဝ်းဒွိုန်းအဖြေႏသွူ။ ထီဝခြုံးတန်ဖုံႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏအခဝ်ထင်ꩻ ကွဲးလင်ꩻနဝ် လဲင်ႏစိꩻစိꩻတဲင် ခိန်ႏနဝ်ꩻခါ ထီဝကဒို့ꩻတခြို့ဒါႏ ဟံႏနယ်ႏဧရိယာႏ အအဲဉ်ႏအလုဲင်းနဝ်ꩻ အဝ်ႏစွောန်ႏ စတုရန်းမဲင်ႏ (၈)သန်းရပ်သွူ။ ခိန်ႏနဝ်ꩻခါနဝ်ꩻ အဝ်ႏဟဲ့ꩻဖန်လွေꩻ "ထီဝခေတ်"နေနေသွူ။
"ထီဝခေတ်" ရာႏသီႏဥတုနဝ်ꩻ အခိန်ႏဒွောင်ႏ၊ ခွꩻသန်မွေးသွူ။ ထီဝဖုံႏလဲ့ လင်ꩻနဝ်စွစ်ꩻလီဖတဲင် အမေႏရိကထင်ꩻ ကနေဒါခမ်းထီတခမ်းလွုမ်းတောမ်ႏ မစ်စစ်စမီခြောင်ခါႏ အခဝ်ခိုႏ၊ အာသျတွိုက်ခဝ်ထင်ꩻ ရသျားခမ်း အခဝ်ခိုႏ တခဝ်လွုမ်းလဲ့ ထီဝဖုံႏ အဝ်ႏဒို့ꩻတခြို့လို့ခါꩻဒျာႏသွူ။ နဝ်ꩻအကို ရာႏသီႏဥတုနဝ်ꩻ တဆင်ႏလျား တဆင်ႏခွꩻ ဥတုဖုံႏ ဆင်ႏဆင်ႏအဝ်ႏပြောင်ꩻလုဲင်ႏစွဉ်ႏဒျာႏသွူ။ ကမ္ဘာႏဟံႏ မိဉ်ႏလျားလွဉ်နဝ်ꩻ ထီဝဖုံႏ ဆွတ်ꩻထင်ꩻချာယင်းတဲင် ကရီးခါ ထီဝခြောင်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ထာꩻအီႏဖုံႏ ဒွေါ့ꩻလွဉ်တဲင် ထာꩻသောင်ꩻသားတရိစ္ဆာန်ႏဖုံႏလဲ့ လွေꩻထိုမ်ႏအံႏအုံခိုႏရောင် အရပ်ထင်ꩻနဝ်ꩻကိုသွူ။ တဆင်ႏ ရာႏသီးဥတု ခွꩻလွဉ်ချာတဲင် ထီဝဖုံႏလဲ့ လင်ꩻနဝ်ꩻချာယင်းသွူ။ တဆင်ႏ ဆွတ်သဲင်ꩻထင်ꩻ၊ တဆင်ႏ လင်ꩻနဝ် ကအဝ်ႏထွာဒါႏ အပြောင်ꩻအလုဲင်ႏနုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ လွိုးထွာလဲဉ်း လစ်ငတ်ꩻလဲင်ႏရပ်နဝ်ꩻသွူ။ အပြောင်ꩻအလုဲင်ႏ ကထွာဗာႏ အစွိုးစွိုးနုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ စဲင်းစဲ့အဖြေႏတဗာႏ တမော့ꩻတဝ်းဒွိုန်းသွူ။
သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသားယဟန်ႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏရိုꩻဒျာႏ နီလိုꩻဖုံႏ ကအဝ်ႏအုံဒါႏခေတ်ယိုတဖြုံႏနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ထီဝခေတ် အခါႏဒျာႏအကျောင်ꩻ မိဉ်ႏတွိုႏဆုဲင်ꩻတနီꩻခါ နေင်ႏပေါင်ꩻမိဉ်ႏညဆွာခိန်ႏကိုနဝ်ꩻ ရာႏသီႏဥတုဖုံႏ အီႏခွꩻလွဉ်ချာယင်း ထီဝဖုံႏလဲ့ အီႏဒို့ꩻတခြို့ချာ ကမ္ဘာႏဟံႏနုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့ အဝ်ႏယွုမ်းနေနေသွူ။ ပွိုးစွောန်ႏ ထီဝခေတ် တစိုးတောမ်ႏတစိုးခါႏနဝ်ꩻ အခိန်ႏညဆွာꩻ နေင်ႏပေါင်ꩻ (၅)သိန်ႏနေင်ႏရပ် တွက်ကိန်းအလꩻတဲင် ယဟန်ႏသားနဝ်ꩻ အဝ်ႏယွုမ်းအံႏဒျာႏ ထာꩻယူႏကီနဝ်ꩻသွူ။ ထီဝနမ်း ထီဝကောင်ဖုံႏ အထီမိဉ်ႏစွုမ်းသွူနဝ်ꩻ ထွတ်ꩻလင်ꩻလွေꩻ ထာꩻဖွိုႏထာꩻပြင်ႏကိုတဲင် ထွာလွဉ် ထီနောင် ထီခြောင်ဖုံႏသွူ။ ထွူတကာႏတဝ်း ထီကိုကပါလင်ꩻလွဉ်ꩻဒါႏ ထာꩻအီႏဖုံႏ လုံးသုဲင်ꩻဖုံႏလဲ့ လဲဉ်းလွေꩻစွစ်ꩻစဲစ်ꩻ အဝ်ႏကုဲင်ဒျာႏ တထွောင်းတစိꩻစိꩻတဲင် ထီဝနမ်းယိုနဝ်ꩻ မာꩻပြောင်ꩻလုဲင်ႏနွောင်ꩻအာမွေး ကမ္ဘာႏဟံႏ မဲ့ငါခိုႏနဝ်ꩻသွူ။[၁]
အာႏကွိုꩻ မွဉ်းဖျင်
- ↑ မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၁)