ဖြားကျော်စိန်
ဖြားကျော်စိန် (မန်း: ဦးကျော်စိန်) နဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻ ဖြိုတန်ထင်ႏထိုရေꩻတာႏ ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻအွဉ်ငါတန်(ခေါင်းဆောင်) တဖြာꩻဒျာႏသွူ။ စွိုးခွိုꩻအွဉ်ငါသား ဖြားကျော်စိန် လွူးဖွါꩻဇာႏတိရပ်နဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ဒုံမော်ကျော၊ ဝေင်ꩻနယ်ႏသထွုံႏ မဲင်ꩻခမ်းနယ်ႏ ကိုတဲင် လွူးဖွာꩻနေင်ႏနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ၁၉၂၃ ဗာႏ သွူ။ မွိုးဖါဗွေႏ ဖြားသာဇံ တောမ်ႏ မွိုးကျောင်ꩻထွန်းမေ သီး လွူးဖွာꩻလင်ꩻလွဉ်ဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။ သွဉ်ထူႏလွေꩻဗာႏ အဲင်းကလေတ်စိုး အရန်း(၁၀)ပညာႏရေꩻ နဝ်ꩻသွူ။
| ဖြားကျော်စိန် | |
|---|---|
| လွူးဖွာꩻ | ၁၉၂၃ ဗာႏ၊ ဒုံမော်ကျော၊ ဝေင်ꩻနယ်ႏသထွုံႏ မဲင်ꩻခမ်းနယ်ႏ |
| သီမား | ၂၀၀၇ ဗာႏ၊ ဝေင်ꩻတောင်ႏကီꩻ |
| ခမ်းထီခွိုꩻ |  မျန်မာ |
| လိုꩻမျိုꩻ |  ပအိုဝ်ႏ |
| ပညာႏရေꩻ | အဲင်းကလေတ်စိုး အရန်း(၁၀) ပညာႏရေꩻ |
| ထာꩻမာꩻ |
|
| အစွိုꩻအဗူႏ |
|
| ကိုꩻကွဲႏယွုမ်းအံႏမုꩻ | ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ |
| မွိုးဖာ(ဗွေႏ) | ဖြားသာဇံ၊ မွိုးကျောင်ꩻထွန်းမေ |
ခရိစ်နေင်ႏ ၁၉၅၄ ဗာႏ ဇွန်လာကို အဝ်ႏထေင်းထမ်ႏ ပအမဖ အမုဆောင်ႏထာꩻမာꩻခိန်ႏ တောမ်ႏ ဖြားဗွာဦးဖြူ၊ ဖြားထွန်းရီသီး ခံႏဗာႏ ဖဆပလ အစိုႏရ ဆောမ်ꩻထိုꩻ တောမ်ႏပုဒ်မွူး(၅)တဲင် ပသာလွေꩻ မန်ႏတလေꩻထောင်ႏကိုသွူ။ တွိုႏ ၁၉၅၈ ဗာႏ ဦးနုသီး စူခွုမ်တောမ်ႏဒီမိုကရေသီ စဲ့ꩻဆင်ရေꩻအလꩻ အွဉ်ႏစွꩻထန်ႏချာ ဖြားကျော်စိန် တောမ်ႏ ဖြားဗွာဦးဖြူတဲင် အွဉ်ႏလွေꩻအုံကွံဒေါ့ꩻရီဖေႏ ငိမ်ꩻချံꩻရေꩻခရာႏ ကအဝ်ႏခိုႏဒါႏတခြာ ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻလွစ်ထန်ႏရေꩻအစွိုꩻ(ပအလဖ) သီးထျꩻနဝ်ꩻသွူ။ တွိုႏ ၁၉၆၂ ဗာႏ မတ်လာ(၂)နီꩻနဝ်ꩻ စဲ့ꩻမန်းနေဝင်း သိမ်ꩻထိုꩻအာႏဏာႏတဲင် ဆောမ်ꩻထိုꩻပါ ဖြားဗွာဦးဖြူ တောမ်ႏ ဖြားကျော်စိန် တဲင် အွဉ်ႏခံလွေꩻထောင်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၇၂ ဗာႏကို ဖြားဗွာဦးဖြူတောမ်ႏ ဖြားကျော်စိန်သီး အဝ်ႏထောင်ႏကို လွစ်ထန်ႏလꩻချာတဲင် ဆွိုက်သွုပ်လွေꩻယင်း ပအိုဝ်ႏစူခွုမ်သားစွိုꩻ တခြာကိုနဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၇၄ ဗာႏ ရလလဖ သဘာပတိ ပွယ်အုံကွံအလꩻ ဖြားကျော်စိန်နဝ်ꩻ ထွာလွေꩻ တွဲꩻဖက်အစွိုးစွိုးအဒဝ်ႏဒဝ်ႏ အွဉ်အကိုရေꩻကယ်ႏ နဝ်ꩻသွူ။ ဖြားကျော်စိန် အဝ်ႏအုံခိုႏတခြာ ဝေင်ꩻနယ်ႏဟိုပုံꩻ မုဲင်းကောင်ခြောင်ႏ ဒုံတလျꩻနွိုး(စောက်ကဆျာႏ)ထျꩻကျာꩻ ဗကပ ရုဲင်းဖက်ဖိုးသံချောင်း လွဉ်ထေ့ဖြားကျော်စိန်ထျꩻတဲင် ခိုႏစလွေꩻပါတခြာနဝ်ꩻသွူ။ ဆုဲင်ꩻနဝ်ꩻ ရလလဖ လဲ့ ကွဲꩻဖြယ်ထန်ႏထိုꩻနီစွိုꩻတဲင် ဖြားကျော်စိန်နဝ်ꩻ ပါလွေꩻခန်း ရလလဖ(စဲ့ꩻဗွာ) ဖြားဗွာလှဖေသီးစွိုꩻတဲင် ဆုဲင်ꩻ ၁၉၇၆ ဗာႏ လုံးဒါညီႏလာႏခံႏအကို လွောင်ႏဗူႏလွေꩻယင်း ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻအစွိုꩻချုတ်(PNO)တဲင် ထွာလွေꩻ ဥက္ကဋ္ဌ နဝ်ꩻသွူ။
ထေင်းထမ်ႏဒါႏထာꩻမာꩻဖုံႏ
မွဉ်းဖျင်- နွို့ပါ ၁၃၀၀ ဗွေ လိုပ်ꩻလုဲင်းမာꩻခြံသား ရုဲင်ꩻတသွိုးရေꩻ(တောင်သူလယ်သမားအရေးတော်ပုံ)၊
- နွို့ပါ ၁၉၄၂ ဗာႏ ကျောင်ꩻသားသမဂ္ဂ ရုဲင်ꩻတသွိုးရေꩻ၊
- စောက်ꩻလိုꩻယွဲးလွောင်ႏဗူႏအစွိုꩻ(KYO) အမုဆောင်ႏ (၁၉၄၅)၊
- ၁၉၄၅ ဗာႏ ဒီသိဉ်ဗာ(၅)နီꩻ လွောင်ႏဗူႏတသာယင်း စောက်ꩻလိုꩻယွဲးလွောင်ႏဗူႏအစွိုꩻ(KYO)ကိုနဝ်ꩻ ထွာလွေꩻ အွဉ်အကိုရေꩻကယ်ႏ၊
- ၁၉၄၇ ဗာႏ လွောင်ႏဗူႏဖေႏ ပအိုဝ်ႏလိုꩻယွဲးလွောင်ႏဗူႏစွိုꩻ-PYO ထွာလွေꩻ အွဉ်အကိုရေꩻကယ်ႏ၊
- ၁၉၅၉ ဗာႏ မတ်လာ တတိယလဲင်ႏ ပအမဖ ညီႏလာႏခံႏအလꩻ ထွာလွေꩻ အစွိုးစွိုးအဒဝ်ႏဒဝ်ႏ အွဉ်အကိုရေꩻကယ်ႏ၊
- ၁၉၆၀ ဗာႏ မျန်မာခမ်း တတိယလဲင်ႏ ပါလီမန်လွိုက်ရွေꩻပွယ်ꩻကို ထွာဗာႏ လွယ်လုံသာမုဲင်းခမ်းနယ်ႏ ပအမဖ လွတ်တောႏအမတ်၊
- ၁၉၆၁ ဗာႏ ဇွန်လာနဝ်ꩻ ပအမဖ နမ်းခြောင်ꩻအနေႏ ထင်ႏလွေꩻ ခမ်းရင်ꩻသားညီႏလာႏခံႏ ဝေင်ꩻတောင်ႏကီꩻကို ပါတောမ်ႏ ဖြားဗွာလှဖေ၊ ဖြားဗွာဦးဖြူ
- ၁၉၇၄ ဗာႏ ရလလဖ သဘာပတိ ပွယ်အုံကွံအလꩻ ထွာလွေꩻ တွဲꩻဖက်အစွိုးစွိုးအဒဝ်ႏဒဝ်ႏ အွဉ်အကိုရေꩻကယ်ႏ၊
- ၁၉၇၆ ဗာႏ ပထမလဲင်ႏ ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻအစွိုꩻချုတ်(PNO) လုံးဒါညီႏလာႏခံႏအလꩻ ထွာလွေꩻ ဥက္ကဋ္ဌ။
ခရိစ်နေင်ႏ ၁၉၈၀ ဗာႏကို ဖြားကျော်စိန်နဝ်ꩻ အဝ်ႏPNOအစွိုꩻကို ဗဲ့ꩻထန်ႏထိုꩻသွူအနမ်းတွော့ꩻ တောမ်ႏပိုခို ပိုလ်ႏအောင်မန်နဝ်ꩻ နွို့လွေꩻခန်းဒျာႏထာꩻလေနဝ်ꩻသွူ။ တွိုႏ ၁၉၉၀ ဗာႏ ပွယ်ꩻလွိုက်ရွေꩻကိို ဒင်ႏခန်းဒျာႏပါတီမတ်ပုံတိဉ် တောမ်ႏအမိဉ်ꩻ ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻလွိုင်ႏကွုန်ꩻထင်ႏထိုရေꩻ(PNDO)ပါတီတဲင် လꩻလွေꩻခန်း ပါတီမတ်ပုံတိဉ်အခွင်ꩻလဲ့ ပွိုးအကျောက်ꩻအစွိုးစွိုးတဲင် နွို့ပြဲင်ႏခွင်ꩻ လွိုက်ရွေꩻမဲး တလꩻတဝ်းနဝ်ꩻသွူ။ [၁] [၂] [၃] [၄]
သီမား
မွဉ်းဖျင်ဖြားကျော်စိန် သီမားဒါႏနေင်ႏနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ၂၀၀၇ ဗာႏ သီမားခင်ႏလမ်းနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ဝေင်ꩻတောင်ႏကီꩻ အလမ်းကို နဝ်ꩻသွူ။[၅]
အာႏကွိုꩻ
မွဉ်းဖျင်- ↑ ပြည်ထောင်စုထဲက ပအိုဝ်း
- ↑ ဟဝ်သေထွိုက်ငါႏ စွိုးခွိုꩻအွဉ်ငါ အာႏဇာႏနည်ႏ ခေါင်းဆောင်တန်သီး ဘ၀မတ်တန်ꩻအအဲဉ်ႏ
- ↑ ပြည်ထောင်စု ပအိုဝ်းအမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်(ပအမဖ) စတုတ္ထအကြိမ် ညီလာခံ၏ အစီရင်ခံစာ
- ↑ ကရင်သမိုင်းသုတေသနအဖွဲ့ ထုတ်ဝေသည့် နိုင်ငံသစ်စာစောင် အမှတ်(၇) "ကရင်အာဇာနည်အထူးထုတ်"
- ↑ ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻအွဉ်ငါတန်သီး နမ်းခြောင်ꩻမုဲင်တန်ꩻ၊ ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻပျꩻခန်ꩻ