ရခဲင်ႏခမ်းနယ်ႏ
ရခဲင်ႏခမ်းနယ်ႏ (အဲင်းကလေတ်: Rakhine State) (မန်း: ရခိုင်ပြည်နယ်) ယိုနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ရခဲင်ႏလိုꩻခွိုꩻဖုံႏ အုံလွဉ်ညလဲဉ်းဒါႏ ဇာႏတိခမ်းနယ်ႏတဗာႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ခမ်းနယ်ႏယိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏ မျန်မာခမ်းထီ ခမ်းခဝ်တွို့ꩻဖဲ့ꩻ ပင်ႏလယ်ႏထျꩻနဝ်ꩻသွူ။ ခမ်းနယ်ႏဝေင်ꩻတန်နဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ဝေင်ꩻသိစ်တွေ နဝ်ꩻသွူ။ ရခဲင်ႏခမ်းနယ်ႏကိုနဝ်ꩻ ခရိစ်နေင်ႏ ၂၀၁၄ ဗာႏ စာႏရင်ꩻအလꩻ လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်းအဝ်ႏ (၃)သန်းလွိုတဲင် ခမ်းနယ်ႏကိုနဝ်ꩻ ရခဲင်ႏ၊ ကမန်၊ မြို၊ ခမီ၊ မရမာကြီး၊ ချင်ꩻ၊ မန်း၊ ရိုဟင်ဂျာကလာမူသလဉ် စတဲင် လိုꩻမျိုꩻဖုံႏ အဝ်ႏအုံသော့ꩻနဝ်ꩻသွူ။
| ရခဲင်ႏခမ်းနယ်ႏ Arakan Kingdom အာရကန်ခမ်းနယ်ႏ | |||
|---|---|---|---|
| ခမ်းနယ်ႏ | |||
| |||
 မျန်မာခမ်းထီဟံႏပွုံႏကို အဝ်ႏဒါႏခင်ႏလမ်း | |||
| ကိုဩဒိနိတ်: 19°30′N 94°0′E / 19.500°N 94.000°Eကိုဩဒိနိတ်: 19°30′N 94°0′E / 19.500°N 94.000°E | |||
| ခမ်းထီ |  မျန်မာခမ်းထီ | ||
| ဒေႏသ | ခမ်းတွို့ꩻ(အဝ်ႏဗော့ꩻပင်ႏလယ်ႏ) | ||
| ဝေင်ꩻတန် | ဝေင်ꩻသိစ်တွေ | ||
| အစိုႏရ | |||
| • ဝွန်ႏတန်ချုတ် | ဒေါက်တာအောင်ကျော်မင်း | ||
| • အစိုႏရ | ရခဲင်ႏခမ်းနယ်ႏအစိုႏရအစွိုꩻ | ||
| • မာꩻဥပဒေႏလွတ်တောႏ | ရခဲင်ႏခမ်းနယ်ႏလွတ်တောႏ | ||
| • တရာꩻလွတ်တောႏ | ရခဲင်ႏခမ်းနယ်ႏတရာꩻလွတ်တောႏ | ||
| ဧရိယာႏ | |||
| • ခြွဉ်း | ၃၆၇၇၈.၀ စတုရန်းကီလိုမီတာ (၁၄၂၀၀.၁ စတုရန်းမဲင်ႏ) | ||
| ဧရိယာႏအရန်း | ၈ | ||
| လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်း (၂၀၁၄) | |||
| • ခြွဉ်း | ၃,၁၈၈,၈၀၇[၁] | ||
| • အရန်း | ၈ | ||
| Demographics | |||
| • ခမ်းရင်ꩻသားလိုꩻခွိုꩻဖုံႏ | ရခဲင်ႏ၊ ကမန်လိုꩻခွိုꩻ၊ မြို၊ ခမီ၊ မန်းတွမ်ႏ ချင်ꩻ၊ မရာမာတန်တွမ်ႏ အလင် | ||
| • ကိုꩻကွဲႏ | ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ၊ အစ္စလာမ်ဘာႏသာႏ၊ ဟိန္ဒူဘာႏသာႏ တွမ်ႏ လိုꩻခွိုꩻအလင် | ||
| အခိန်ႏအွိုင်ꩻ | မျန်မာအခိန်ႏအွိုင်ꩻ (UTC+06:30) | ||
ရခဲင်ႏခမ်းနယ်ႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏ ရခဲင်ႏကောင်ရွေꩻတောမ်ႏ ဗဉ်းကလားပင်ႏလယ်ႏအော်ႏအခါႏ ကြွန်ဖင်ႏထာꩻခြောင်ႏဒေႏသဒျာႏသွူ။ ရခဲင်ႏလိုꩻမျိုꩻ ပွိုင်းလဲင်ႏစခါသီး ယိုꩻယာႏယေန်ႏငဲးရေꩻအမွီႏ အဝ်ႏကုဲင်သော့ꩻအာဒါႏ ဒေႏသတဖြုံႏဒျာႏသွူ။ အဝ်ႏဒျာႏ မျန်မာခမ်းထီ အခဝ်တွို့ꩻတဲင် ခမ်းကူနယ်ႏ အဝ်ႏစပ်ဆွိုင်ꩻလွေꩻတောမ်ႏ ဖဲ့ꩻတွို့ꩻနဝ်ꩻ ဗဉ်းကလားပင်ႏလယ်ႏအော်ႏ၊ ဖဲ့ꩻကွဉ်ႏနဝ်ꩻ မကွေးတွိုင်ꩻဒေႏသတန်၊ ပဂိုꩻတွိုင်ꩻဒေႏသတန်၊ ဖဲ့ꩻနဝ်တောမ်ႏ ဖဲ့ꩻကွဉ်ႏနဝ်နဝ်ꩻ ဧရာႏဝတီႏ၊ ဖဲ့ꩻထင်ꩻနဝ်ꩻ ဗဉ်းကလားဒေတ်ခမ်းထီ၊ ချင်ꩻခမ်းနယ်ႏဖုံႏ နဝ်ꩻသွူ။ အဝ်ႏဒျာႏ လတ္တီစျုထင်ꩻ ၁၇° ၃၀' တောမ်ႏ ၂၁° ၃၀' ခါႏ၊ လောင်စီစျုကွဉ်ႏ ၉၂° ၁၀' တောမ်ႏ ၉၄° ၂၀' အခါႏနဝ်ꩻသွူ။ ရခဲင်ႏခမ်းနယ်ႏ ဟံႏနယ်ႏဧရိယာႏအအဲဉ်ႏအလုဲင်းနဝ်ꩻ အဝ်ႏစတုရန်းမဲင်ႏ ၁၄,၂၀၀ မဲင်ႏ နဝ်ꩻသွူ။[၂]
သမဲင်ꩻ မွဉ်းဖျင်
ရခဲင်ႏခမ်းနယ်ႏနဝ်ꩻ ပွိုင်းလဲင်ႏစခါ ရခဲင်ႏခွန်ဟော်ခံꩻသီး အဝ်ႏအိုပ်ချုတ်ဒါႏ ခမ်းဒျာႏသွူ။ ရခဲင်ႏခွန်ဟော်ခံꩻဖုံႏနဝ်ꩻ တယ်ႏအေဒီ ၁၅ ရျာꩻဗူႏ ဗꩻအေဒီ ၁၇ ရျာꩻဗူႏအကို အာႏဏာႏတွိုႏနွောင်ꩻစွဉ်ႏ ဗဉ်းကလားဒေတ်ခမ်းထီ စစ်တကောင်းဒေႏသတောမ်ႏ အေင်ဒိယခမ်းထီ မဏိပူရဒေႏသဖုံႏသွူ။ ရခဲင်ႏခွန်ဟော်ခံꩻသီး ဘွုံꩻတန်ꩻခိုႏကတန်ခိန်ႏနဝ်ꩻ ရခဲင်ႏခွန်ခမ်းထီ ဟံႏနယ်ႏအကူအနားနဝ်ꩻ တွိုႏလွေꩻပါစွဉ်ႏ ဗဉ်းကလားဒေတ်ခမ်းထီယိုခါ တယ်ႏဝေင်ꩻတန်ဒါကာ ဗꩻလွေꩻ မောႏလမျင်ႏ ပင်ႏလယ်ႏကမ်းရိုးတန်း ထျꩻနဝ်ꩻသွူ။
အိုပ်ချုတ်ရေꩻ မွဉ်းဖျင်
_State_in_Myanmar.png)
ဝေင်ꩻတန် မွဉ်းဖျင်
ရခဲင်ႏခမ်းနယ်ႏ ဝေင်ꩻတန်နဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ဝေင်ꩻသိစ်တွေသွူ။
အိုပ်ချုတ်ရေꩻ မွဉ်းဖျင်
ရခဲင်ႏခမ်းနယ်ႏ အစိုႏရအစွိုꩻ
ထေဥပဒေႏ မွဉ်းဖျင်
ရခဲင်ႏခမ်းနယ်ႏလွတ်တောႏ
တရာꩻစီႏရင်ႏရေꩻ မွဉ်းဖျင်
ရခဲင်ႏခမ်းနယ်ႏ တရာꩻလွတ်တောႏ
ခရဲင်ႏ၊ ဝေင်ꩻနယ်ႏ၊ ဝေင်ꩻ၊ ရပ်ကွက်၊ အွိုင်ႏ၊ ဒုံဖုံႏ မွဉ်းဖျင်
ခရဲင်ႏဖုံႏ မွဉ်းဖျင်
ဝေင်ꩻနယ်ႏဖုံႏ မွဉ်းဖျင်
ရခဲင်ႏမ်းနယ်ႏကိုနဝ်ꩻ ခရဲင်ႏအဝ်ႏ (၅)ခရဲင်ႏ၊ ဝေင်ꩻနယ်ႏအဝ်ႏ (၁၇)ဖြုံႏ၊ ဝေင်ꩻအဝ်ႏ (၂၆)ဝေင်ꩻ၊ ရပ်ကွက်အဝ်ႏ (၁၇၀)ကွက်၊ အွိုင်ႏအဝ်ႏ (၁၀၃၅)အွိုင်ႏ၊ ဒုံအဝ်ႏ (၃၇၃၈)ဒုံ နဝ်ꩻသွူ။[၃]
လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်း မွဉ်းဖျင်
ခရိစ်နေင်ႏ ၂၀၁၄ ဗာႏ စာႏရင်ꩻအလꩻ မဲင်ꩻခမ်းနယ်ႏကိုနဝ်ꩻ လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်းအဝ်ႏ (၃.၁)သန်းသွူ။ မဲင်ꩻခမ်းနယ်ႏကို လိုꩻမူႏဖြာꩻပေါင်ꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏအာကယ်ꩻ လိုꩻခိုဖြာꩻပေါင်ꩻ ဆေ့ꩻဆေ့ꩻနဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻဖြာꩻတချꩻမုနဝ်ꩻ တာစတုန်းကီလိုမီတာနဝ်ꩻ အဝ်ႏ(၈၆.၇)ဖြာꩻသွူ။ မဲင်ꩻခမ်းနယ်ႏကို လိုꩻအဖြာꩻ(၁၀၀)အကို အဖြာꩻ(၈၃)ရပ်နဝ်ꩻ အဝ်ႏအုံဒျာႏ ဒုံဆောင်ႏကိုနဝ်ꩻသွူ။[၁]
ခေတ်အလွောက်ꩻလိုꩻစာႏရင်ꩻဖုံႏ မွဉ်းဖျင်
- |၁၉၇၃ | 1,712,838
- |၁၉၈၃ | 2,045,559
- |၂၀၁၄ | 3,188,807
ဘာႏသာႏတရာꩻ မွဉ်းဖျင်
ရခဲင်ႏခမ်းနယ်ႏကို အတန်သွတ်ꩻ ကိုꩻကွယ်ꩻအာႏသွတ်ꩻ ဘာႏသာႏတရာꩻနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏတဲင် အဝ်ႏစွဉ်ႏ ခမ်းနယ်ႏလိုꩻဖြာꩻခြွဉ်း (၆၃.၃၂%)နဝ်ꩻသွူ။ အစ်သာလမ်ဘာႏသာႏနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ဒုတိယလိုꩻကိုꩻကွဲႏအအာသွတ်ꩻ ဘာႏသာႏဒျာႏတဲင် အဝ်ႏစွဉ်ႏ ခမ်းနယ်ႏလိုꩻဖြာꩻခြွဉ်း (၃၄.၁၈%)နဝ်ꩻသွူ။ ဘာႏသာႏအလင်အနေႏနဝ်ꩻ ခရိယာန်ႏဘာႏသာႏ ၁.၄%၊ ဟေင်ဒူဘာႏသာႏနဝ်ꩻ ၀.၅%၊ လူꩻ ၀.၁%၊ ဘာႏသာႏအဲဉ်ထဝ်း မွေးတဝ်းလဲ့ အလင်နဝ်ꩻ ၀.၀% ဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ရခဲင်ႏခမ်းနယ်ႏကို ကိုꩻကွဲႏအာဒါႏ အစ်သာလမ်ဘာႏသာႏသားနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ကမန်လိုꩻမျိုꩻတောမ်ႏ ရိုဟင်ဂျာကလာꩻလိုꩻမျိုꩻနဝ်ꩻသွူ။
ပညာႏရေꩻ မွဉ်းဖျင်
တက္ကသိုလ်ႏတောမ်ႏကေားလေက်ဖုံႏ မွဉ်းဖျင်
- စစ်တွေ တက္ကသိုလ်ႏ
- စစ်တွေ အနယ်ꩻပညာႏတက္ကသိုလ်ႏ
- ကွန်ပျူတာ တက္ကသိုလ်ႏ(စစ်တွေ )
- ကျောက်ဖြူ ပညာႏရေꩻကေားလေက်
- အနယ်ꩻပညာႏ ကေားလေက် (သံတွဲ)
- တောင်ကုတ်တက္ကသိုလ်ႏ
- အနယ်ꩻပညာႏကေားလေက် (ကျော က်ဖြူ )
- အနယ်ꩻပညာႏကေားလေက် (တောင်ကုတ်)
သꩻဝင်ႏစာꩻခရာႏ ခင်ႏလမ်းဖုံႏ မွဉ်းဖျင်
- မြောက်ဦး ဟော်နန်ꩻတောမ်ႏ ဖရာꩻစေႏတီႏဖုံႏ
- ငပလီကမ်းခြေတောမ်ႏ ကမ်းသာယာကမ်းခြေ
- ဦးရာဇ်တော် ဓာတ်စေႏတီႏ
- ဓညဝတီဝေင်ꩻလီꩻတောမ်ႏ ဖရာꩻမဟာမုနိ
- ဝေသာလီဖရာꩻတန်တောမ်ႏ ဝေသာလီဝေင်ꩻယ
- ဗျူးပွိုင့်ကမ်းခြေ အရွိုးပြေႏစခန်ꩻ (စစ်တွေ )
- အငူကမ်းခြေ၊ ဝေင်ꩻနယ်ႏမြေပုံ
- မြေငူကြွန် ကမ်းခြေတောမ်ႏ ဖရာꩻစေႏတီႏ
- လေးချမ်းတောင်(မေႏပျတွိုက်)
- ကောင်ဝါးကတူႏ
- ပန်းနံ့သာကြွန်
- မအီစက်တော် ရာ
- ဂူဝဖရာꩻ ဝေင်ꩻပုဏ္ဏားကြွန်
- ဖရာꩻတန် ဝေင်ꩻပေါက်တော
ခရဲင်ႏခမ်းနယ်ႏကို ကြွန်ဖုံႏ မွဉ်းဖျင်
- ဖရုံကာကြွန်ဖုံႏ
- ရမ်းဗြဲကြွန်
- မာန်အောင်ကြွန်
အာႏကွိုꩻ မွဉ်းဖျင်
- ↑ ၁.၀ ၁.၁ Census Report။ The 2014 Myanmar Population and Housing Census။ 2။ Naypyitaw: Ministry of Immigration and Population။ May 2015။ p. 17။
- ↑ Rakhine State Map။ Themimu.info။[လိဉ့်သီ]
- ↑ နေပြည်တော် တိုင်းဒေသကြီး နှင့် ပြည်နယ်များရှိ ခရိုင်၊ မြို့နယ်၊ မြို့၊ ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာအုပ်စု၊ ကျေးရွာ ဦးရေ စာရင်းချုပ် (၁၆. ၂. ၂၀၁၆)