ဝေင်ꩻနေပီဒေါ်
ဝေင်ꩻနေပီဒေါ် (အဲင်းကလေက်: Nay Pyi Daw) (မန်း: နေပြည်တော်မြို့) ယိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏ မျန်မာခမ်းထီ အခဝ်ထာႏဝ နေပီဒေါ်ခမ်းခြွဉ်းဗူႏဟံႏနယ်ႏ ကိုတဲင် ထွာဒျာႏ မျန်မာခမ်းထီ(မန်းခမ်း) ခမ်းထီဝေင်ꩻတန် သွူ။ နေင်ႏ ၂၀၀၅ ဗာႏ လာနိုဝေင်ဗာ မွူးနီꩻ ၆ နီꩻ ကိုယို မျန်မာခမ်း(မန်းခမ်း) အိုပ်ချုတ်ရေꩻဆဲင်ႏရာꩻဝေင်ꩻတန်ယို အွဉ်းကြုဲင်းလွေꩻ ဝေင်ꩻပိဉ်းမနား ခꩻတွို့ꩻ (၂)မဲင်ႏ(၃.၂ကီလိုမီတာႏ) ရပ်အကိုသွူ။ ကလဲဉ်းစခါ ဝေင်ꩻတန်လီꩻ ဝေင်ꩻရန်ႏတကွုန်ႏ ယို အဝ်ႏလွေꩻဒျာႏ တွမ်ႏ ဝေင်ꩻနေပီဒေါ် မဲင်ႏ ၂၀၀ ( ၃၂၀ ကီလိုမီတာႏ )အရပ်ကို နဝ်ꩻသွူ။[၄] တရာꩻဝင်ႏ ဝေင်ꩻတန် အမိဉ်ꩻယို ထေထန်ႏလွေꩻ နေင်ႏ ၂၀၀၆ ဗာႏ လာမတ် မွူးနီꩻ ၂၇ မန်းစဲ့ꩻတပ်မွူးနီꩻတပ်မတောႏခိင်ႏနဝ်ꩻသွူ။ နေင်ႏ ၂၀၀၉ ဗာႏ စရင်ꩻအလꩻ လိုꩻအဖြာꩻပေါင်ꩻစရင်ꩻ အဝ်ႏ ၉၂၅,၀၀၀ ဖြာꩻတဲင်ꩻ၊ ဝေင်ꩻရန်ႏတကွုန်ႏ တွမ်ႏ ဝေင်ꩻမန္တလေꩻ မိဉ်းထွူ ထွာတတိယလိုꩻအဖြာꩻပေါင်ꩻအအာသွတ်ꩻ ထွာဝေင်ꩻတဖြုံႏနဝ်ꩻသွူ။
| ဝေင်ꩻနေပီဒေါ် နေပြည်တော်မြို့ | |
|---|---|
| အိုပ်ချုတ်ရေꩻဆဲင်ႏရာꩻဝေင်ꩻတန် | |
 | |
  ဝေင်ꩻနေပီဒေါ် | |
| ကိုဩဒိနိတ်: 19°44′20″N 96°03′25″E / 19.738837°N 96.0570803°Eကိုဩဒိနိတ်: 19°44′20″N 96°03′25″E / 19.738837°N 96.0570803°E | |
| ခမ်းထီ |  မျန်မာခမ်းထီ |
| ဟံႏနယ်ႏ |  နေပီဒေါ်ခမ်းခြွဉ်းဗူႏဟံႏနယ်ႏ |
| ဝေင်ꩻနယ်ႏ | ၈ ဝေင်ꩻနယ်ႏ |
| တယ်ႏထောင်ႏ | ၂၀၀၅ |
| Incorporated | ၂၀၀၈ |
| အစိုႏရ[၂] | |
| • ဝွန်ႏဝေင်ꩻတန် | ဒေါက်တာမောင်မောင်နိုင် |
| ဧရိယာႏ | |
| • ခြွဉ်း | ၇၀၅၄.၃၇ စတုရန်းကီလိုမီတာ (၂၇၂၃.၇၁ စတုရန်းမဲင်ႏ) |
| ထိုထဲင်းပင်ႏလယ်ႏ ထီခိုႏဆꩻကီ[၃] | ၁၁၅ မီတာ (၃၇၇ ပေ) |
| လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်း | |
| • ခြွဉ်း | ၉၂၄,၆၀၈ [၁] |
| • တချ | ၁၃၁.၁/km၂ (၃၃၉.၅/sq mi) |
| • ခမ်းရင်ꩻသားလိုꩻမျိုꩻ | မန်း၊မဲင်ꩻ |
| • ခမ်းရင်ꩻသားလိုꩻမျိုꩻ တချ | ၁၃၁.၁/km၂ (၃၃၉.၆/sq mi) |
| • ကိုႏကွဲႏ | ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ၊ ဟေင်ဒူဘာႏသာႏ |
| အခိန်ႏအွိုင်ꩻ | မျန်မာအခိန်ႏအွိုင်ꩻ (UTC+၆:၃၀) |
| ဧရိယာႏကိုဒ်(ဖုံႏ) | ၀၆၇ |
ဝေင်ꩻအကိုယို အာတွမ်ႏ အစိုႏရခင်ႏလမ်း ရွုမ်ꩻဖုံႏသွူ။ ခမ်းခြွဉ်းဗူႏ လွတ်တောႏ၊ ခမ်းခြွဉ်းဗူႏ တရာꩻလွတ်တောႏချုတ်၊ ခမ်းနမ်းဗွေႏ(သမ္မတ)လမ်းဂေႏဟာႏ တွမ်ႏ ခမ်းခြွဉ်းဗူႏအစိုႏရအစွိုꩻရွုမ်ꩻ ဖုံႏယို အဝ်ႏလွေꩻဒျာႏ ဝေင်ꩻနေပီဒေါ် ကိုသွူ။ ဝေင်ꩻနေပီဒေါ်အကို ၂၄ လဲင်ႏ တွမ်ႏ ၂၅လဲင်ႏ အာသီယံအစွိုꩻတန် အုံကွံပွယ်ꩻ၊ တတိယအလဲင်ႏ ဘင်းမ်စတက် အုံကွံꩻပွယ်ꩻ၊ နဝမအလဲင်ႏ အာသျခဝ်ကွဉ်ႏ အစွိုꩻတန် အုံကွံပွယ်ꩻ တွမ်ႏ နေင်ႏ ၂၀၁၃ ဗာႏ အာသျခဝ်ကွဉ်ႏနဝ်(အာသီယံ) ခွုမ်ပဆိုႏခေးပြဲင်ႏပွယ်ꩻဖုံႏယို မာလွေꩻခန်း နေပီဒေါ်ကိုသွူ။
ဟံႏပထဝီႏ
မွဉ်းဖျင်နေပီဒေါ်နဝ်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏ ပဂိုꩻကောင်ရွေꩻ တောမ်ႏ ဖြဝ်ꩻကောင်ရွေꩻ အခါႏတဲင် အဝ်ႏဒျာႏ ထိုထဲင်းပင်ႏလယ်ႏ ထီခိုႏဆꩻကီ ပေပေါင်ꩻ (၃၇၇ ပေ) အကိုသွူ။ တရာꩻဝင်ႏစာႏရင်ꩻအလꩻ ဝေင်ꩻတန်နဝ်ꩻ ဟံႏနယ်ႏဧရိယာႏအဲဉ်ႏလုဲင်းအဝ်ႏ (၂၇၂၃.၇၁ စတုရန်းမဲင်ႏ)တဲင် လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်းနဝ်ꩻ အဝ်ႏ(၉)သိန်ႏလွိုနဝ်ꩻသွူ။ ချောင်းမကြီးဆည်နဝ်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏ နေပီဒေါ်ဖဲ့ꩻထင်ꩻ မဗော့ꩻမညာꩻအရပ်ကိုတဲင် ငလုဲက်ဆည်နဝ်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏ ဝေင်ꩻဖဲ့ꩻနဝ်ကိုသွူ။ ရေဆင်းဆည်နဝ်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏ ဝေင်ꩻဖဲ့ꩻကွဉ်ႏဖဲ့ꩻ ပေါင်းညာꩻပသာႏတန်သွူ။ နေပီဒေါ်နဝ်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏ လတ္တီစျုထင်ꩻ ၁၉° ၁၈' တောမ်ႏ ၂၀° ၂၅' ခါႏ၊ လောင်စီစျုကွဉ်ႏ ၉၅° ၄၅' တောမ်ႏ ၉၆° ၄၅' အခါႏနဝ်ꩻသွူ။ နေပီဒေါ်နဝ်ꩻ တောမ်ႏဝေင်ꩻရန်ႏတကုင်ႏယို ဗွော့ꩻညာꩻအဝ်ႏ ၃၂၀ ကီလိုမီတာ (၁၉၈ မဲင်ႏ)တဲင် တောမ်ႏဝေင်ꩻမန်ႏတလေꩻနဝ်ꩻ ဗွော့ꩻညာꩻအဝ်ႏ (၁၃၈) မဲင်ႏ နဝ်ꩻသွူ။
ဝေင်ꩻတန်အိုပ်ချုတ်ရေꩻ
မွဉ်းဖျင်နေပီဒေါ် ခမ်းခြွဉ်းဗူႏဟံႏနယ်ႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏ ခမ်းထီတန် ခမ်းနမ်းဗွေႏ တိုက်ရိုက်အိုပ်ချုတ်ရေꩻဆꩻလ့ကိုသွူ။ နေပီဒေါ်ကောင်သီနဝ်ꩻ ဖြွမ်းဗူႏခါꩻတောမ်ႏ ဥက္ကဋ္ဌတဖြာꩻ၊ အွဉ်အကိုရေꩻတဖြာꩻ၊ ကောင်သီအစွိုꩻနွို့ ကွတ်ꩻဖြာꩻဖုံႏသွူ။ စီႏခြပ်ဖန်းဖြယ် နေပီဒေါ်ဝေင်ꩻတန် ထာꩻမာꩻတာႏဖုံႏနဝ်ꩻ နေပီဒေါ်ကောင်သီ ထူႏတာႏဝွန်ႏခါꩻဒျာႏသွူ။ နေပီဒေါ် ဝေင်ꩻတန်ဒေႏသကိုနဝ်ꩻ ဝေင်ꩻစဲစ်စဲစ်ဝေင်ꩻကဲဉ်ကို တောမ်ႏ အသောင်ရင်ꩻဝေင်ꩻနယ်ႏ အဝ်ႏ(၈)ဗာႏသွူ။ ဝေင်ꩻကဲဉ်ကိုနဝ်ꩻ အွဉ်ႏထွော့ဖြယ်ခါꩻတောမ်ႏ ရပ်ကွက်(၄)ကွက်သွူ။ ယိုခါ နေပီဒေါ်ဟံႏနယ်ႏကို ကပါဒါႏ ပိဉ်းမနား၊ လယ်ဝွေး တောမ်ႏ တပ်ကုန်း ဝေင်ꩻနယ်ႏဖုံႏ ကရီးခါနဝ်ꩻ အဝ်ႏပါသော့ꩻညီꩻဒျာႏ ယမဲးတဉ်းခရဲင်ႏကို တခူးတခဝ်နဝ်ꩻသွူ။ ဥတ္တရသီရိ၊ ဒက္ခိဏသီရိ၊ ပုဗ္ဗသီရိ၊ ဇမ္ဗူသီရိ တောမ်ႏ ဇေယျာသီရိ ဝေင်ꩻနယ်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ဝေင်ꩻနယ်ႏတသာဖုံႏသွူ။
| ဝေင်ꩻစဲစ်စဲစ်ဝေင်ꩻကို(ရပ်ကွက်ဖုံႏ) | ကအဝ်ႏထွူဒါႏကရီးခါကာႏဝေင်ꩻနယ်ႏဖုံႏ | ဝေင်ꩻသောင်တသာဖုံႏ |
|---|---|---|
| ဇေယျသိဒ္ဓိ(ဇေယျသိဒ္ဓိ ပါဌိ) | ဥတ္တရသီရိ(ဥတ္တရသီရိ ပါဌိ) | |
| ပညာသိဒ္ဓိ(ပညာသိဒ္ဓိ ပါဌိ) | ပိဉ်းမနား | ဒက္ခိဏသီရိ(ဒက္ခိဏသီရိ ပါဌိ) |
| ဘောဂသိဒ္ဓိ(ဘောဂသိဒ္ဓိ ပါဌိ) | လယ်ဝွေး | ပုပ္ပသီရိ(ပုပ္ပသီရိ ပါဌိ) |
| မင်္ဂလာသိဒ္ဓိ( မင်္ဂလာသိဒ္ဓိ ပါဌိ) | တပ်ကုန်း | ဇမ္ဗူသီရိ (ဇမ္ဗူသီရိ ပါဌိ) |
| ဇေယျာသီရိ (ဇေယျာသီရိ ပါဌိ) |
တယ်ႏစခရိစ်နေင်ႏ ၂၀၁၉ ဗာႏကို မျန်မာခမ်းထီ ဝွန်ႏတန်ဌာႏနရွုမ်ꩻ ကားကအဝ်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ ခြုဲင်းပြောင်ꩻလွေꩻလို့လဲဉ်း အိုပ်ချုတ်ရေꩻဝေင်ꩻတန် နေပီဒေါ်ကိုနဝ်ꩻသွူ။ ဝေင်ꩻတန်ကိုနဝ်ꩻ ဖြယ်ခါꩻပါတောမ်ႏ ဇိုန်ဖုံႏနဝ်ꩻသွူ-
- ခမ်းသားလိုꩻအာအုံဒါႏလမ်းပါႏဇိုန်
- ဝွန်ႏတန်ဌာႏနဇိုန်
- စဲ့ꩻတပ်မတောႏဇိုန်
- ဟိုတယ်ဇိုန်
_-_panoramio_(1).jpg)
- အခမ်းခမ်းဆဲင်ႏရာꩻ ခမ်းစွုမ်ႏနုဲင်ငံတကာဇိုန်
_-_panoramio.jpg)
- စုဲင်ႏဆေꩻတာႏခင်ႏလမ်း စတဲင်ဖုံႏဒျာႏသွူ။
ပညာႏရေꩻ
မွဉ်းဖျင်အခေႏခံႏပညာႏ
မွဉ်းဖျင်နေပီဒေါ်ကိုနဝ်ꩻ အခေႏခံႏပညာႏ အစိုႏရအရန်းထိုကျောင်ꩻ တယ်ႏအမုဲင်(၁) အဝ်ႏဗꩻတွိုႏ အမုဲင်(၁၂)တဲင် အရန်းထိုကျောင်ꩻအဝ်ႏ အဖြုံႏ(၁၂)ကျောင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။
အရန်းထိုပညာႏ
မွဉ်းဖျင်- လွူးမွေးရေꩻဆဲင်ႏရာꩻ တသီႏတက္ကသိုလ်ႏ(ရေဆင်း)
- ရေဆင်းဆို့ꩻရုဲင်ရေꩻတက္ကသိုလ်ႏ
- ရေဆင်းသေင်ႏတခြာတက္ကသိုလ်ႏ
ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻ
မွဉ်းဖျင်အစိုႏရသီးယုင်ဖုံႏ
မွဉ်းဖျင်- နေပီဒေါ် ကူႏ(၁၀၀၀) လိုမ်ꩻလာꩻအထွေထွေရောဂါႏ သီးယုင်တန်
- နေပီဒေါ် မဲ့ နားလာႏ နေ့ꩻဖူ ငွဉ်ꩻ အထူးကုသီးယုင်တန်
- နေပီဒေါ် လိုꩻမူႏသီးယုင်
- နေပီဒေါ် အဆွတ်ꩻဖဲ့ꩻဆဲင်ႏရာꩻ သီးယုင်
- နေပီဒေါ် ခမ်ရင်ꩻတသီႏ သီးယုင်
- ပိဉ်းမနား လိုမ်ꩻလာꩻအထွေထွေရောဂါႏ သီးယုင်
- တပ်ကုန်း လိုမ်ꩻလာꩻအထွေထွေရောဂါႏ သီးယုင်
- လယ်ဝွေး လိုမ်ꩻလာꩻအထွေထွေရောဂါႏ သီးယုင်
ဓာတ်ပုင်ႏဖုံႏ
မွဉ်းဖျင်-
ခမ်းခြွဉ်းဗူႏလွတ်တောႏ (အကို) -
ခမ်းနမ်းဗွေႏလမ်းတန် -
ခမ်းထီတန် ပွယ်ꩻအရဲဉ်ꩻအခင်တဗာႏ -
သတ္တသတ္တာဟ မဟာဗောဓိစေႏတီႏတောႏ -
နက္ခတ်တာရာပျꩻခန်ꩻ -
အာသျခဝ်ကွဉ်ႏနဝ် ခေးပြဲင်ꩻထာꩻခွုမ်ဆိုး(သီးကေင်း)ပွယ်ꩻ ၂၀၁၃ ဗာႏ -
ဇေယျာသီရိ ထာꩻခွုမ်ဆိုးခင် -
ဝဏ္ဏသိဒ္ဓိထာꩻခွုမ်ဆိုးယုင်ႏ -
သာဖာရီဥယျာဉ်ႏ -
တိရစ္ဆာန်ႏဥယျာဉ်ႏ -
မျို့မဆေꩻတန် -
ဟီလာရီ ကလင်တန် လွဉ်လယ်ႏထွား ခမ်းသားလွတ်တောႏခိန်ႏ
.jpg)
.jpg)
.jpg)
အာႏကွိုꩻ
မွဉ်းဖျင်- ↑ Department of Population, Myanmar.
- ↑ News Briefs။ The Myanmar Times။ Myanmar Consolidated Media (20 March 2006)။ 26 December 2018 ကို ဒင်ႏထွူလဲဉ်း မူရင်းမော်ကွန်း။ 1 April 2006 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။
- ↑ GoogleEarth
- ↑ Naypyidaw: Burma။ Geographical Names။ 2011-12-06 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။